Πέρσι επισκέφθηκα την καταπράσινη Πολωνία για μερικές ημέρες, ειδικότερα την πρωτεύουσα Βαρσοβία και την παλιά πρωτεύουσα Κρακοβία. Η όμορφη Πολωνία είναι ένας σχετικά φθηνός και πλούσιος σε αξιοθέατα προορισμός, εκ των οποίων ένα από τα σημαντικότερα είναι το παλιό Αλατωρυχείο, 15 χιλιόμετρα έξω από την Κρακοβία.
Όταν το 1978 η UNESCO θεσμοποίησε τον κατάλογο Μνημείων Παγκοσμίου Κληρονομιάς και ανακοίνωσε τα πρώτα δώδεκα Μνημεία, μέσα σε αυτά ήταν και το εν λόγω Αλατωρυχείο. Διότι δεν είναι απλά ένα αλατωρυχείο, αλλά ένα μοναδικό έργο τέχνης.
Βρίσκεται στην μικρή πόλη Βιελίτσκα (Wieliczka) και ξεκίνησε να λειτουργεί το 1.119. Κάπου στα μέσα του 20ού αιώνα μειώνονται οι εργασίες, άλλωστε το αλάτι έχει χάσει πια την αξία που είχε παλιότερα, ενώ το 1.996 οριστικά σταματούν. Ξεκινώντας από την επιφάνεια της γης τα πολυδαίδαλα τούνελ του σχηματίζουν διαδρομές συνολικά 300 χιλιομέτρων και φτάνουν σε βάθος 327 μέτρων, συμπεριλαμβάνοντας περισσότερες από 2.000 αίθουσες.
Ο φωτισμός σε όλες τις διαδρομές είναι επίτηδες υποτυπώδης και χαμηλός, για να δίνει την αίσθηση των συνθηκών υπό των οποίων δούλευαν οι εργάτες. Εξίσταται ο νους του ανθρώπου, ειδικά του σημερινού που έχει συνηθίσει στις ευκολίες, διαπιστώνοντας πως εργάζονταν σκληρά 10 με 15 ώρες χιλιάδες χιλιάδων ανθρώπων για 9 ολόκληρους αιώνες, σε τέτοιο βάθος με τόση υγρασία, σε πολύ σκοτεινές συνθήκες!
Ήδη από το 1950 ξεκινά να λειτουργεί σαν Μουσείο, αφού οι εργάτες στα έγκατα της γης, με τη συνδρομή διαφόρων κατά καιρούς καλλιτεχνών, είχαν κατασκευάσει με το σκληρό εξορυκτόμενο αλάτι αγάλματα και κατασκευές περίτεχνες, άξιες θαυμασμού. Φυσικά οι επισκέπτες δεν περπατούν σε όλα τα 300 χιλιόμετρα του ορυχείου αλλά σε επιλεγμένα κομμάτια, μάλιστα διατίθενται δύο ξεναγήσεις, μία μικρή δυόμισυ ωρών και μία μεγάλη περίπου έξι ωρών.
Όπως και να ‘χει, αποτελεί μοναδικό καλλιτεχνικό δημιούργημα, με ολόκληρες παραστάσεις από την διαδικασία εργασίας των αλατορύχων, άγνωστη φυσικά στους απλούς ανθρώπους, μέχρι σκηνές από την ιστορία της Πολωνίας και το πλέον εντυπωσιακό καλλιτέχνημα, το Παρεκκλήσι της Ευλογημένης Κίνγκα, βασίλισσας των Πολωνών κατά τον 13ο αιώνα. Οι Πολωνοί μέχρι και σήμερα, μετά τα κομμουνιστικά χρόνια, παραμένουν πολύ πιστοί, Καθολικοί στο δόγμα, κι αυτό δεν ντρέπονται να το δείχνουν και να το εκδηλώνουν με κάθε τρόπο. Καρπός της πίστης τους είναι κι αυτό το μοναδικής τέχνης εκκλησιαστικό δημιούργημα κάτω από την γη.
Η φωτογράφηση μέσα στο Αλατωρυχείο επιτρέπεται, ακόμα και με φλας, το οποίο όμως αποδυναμώνει την φυσική ομορφιά και μαγεία του υποφωτιζόμενου χώρου. Από την άλλη, χωρίς φλας οι φωτογραφίες είναι πολύ δύσκολο να βγουν διότι είναι πολύ σκοτεινά, ενώ επίσης οι διαφορετικές θερμοκρασίες των λιγοστών φώτων-προβολέων που έχουν εγκαταστήσει οι Πολωνοί, δίνουν άχαρα και περίεργα χρώματα στις φωτογραφίες, αλλάζοντας το φυσικό χρώμα των τειχών του ορυχείου.
Προσωπικά προτίμησα να βγάλω χωρίς φλας, ακριβώς για να μην αποδυναμώσω το φυσικό χρώμα και την εν γένει γοητεία του ορυχείου, όπως και για να αποτυπωθούν κάπως οι πραγματικά σκοτεινές συνθήκες που επί αιώνες δούλευαν εκεί οι άνθρωποι. Άλλωστε είχα την κατάλληλη μηχανή μαζί μου, που μπορεί να αποδώσει σε τόσο χαμηλό φωτισμό (χρειάστηκε βέβαια μετά μια επέμβαση στον υπολογιστή για χρωματική διόρθωση των λήψεων μου). Όλα όσα θα δείτε στις φωτογραφίες, ακόμα και οι πολυέλαιοι στο Παρεκκλήσι, είναι σμιλευμένα με σκληρό ορυκτώδες αλάτι, κρατείστε το αυτό.
Αν βρεθείτε στην Πολωνία, μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το Αλατωρυχείο της Βιελίτσκα, δεν υπάρχει κάτι παρόμοιο σε άλλο μέρος του κόσμου. Θα σας μείνει αξέχαστο!
Theo Lian.
