Μια ευχή: “Η καρδιά μου να είναι ανοιχτή για όλους τους ανθρώπους” – “Σήμερα ξύπνησα παιδί”

Τι χρώμα έχουν… τ’ άστρα; Σε ποια άδυτα νερά κοιμάται η ευτυχία; Γιατί δε γελά ο άνθρωπος; Γιατί φορούν όλοι μαύρα; Ψάχνω φως, πηγή, γλυκόπικρο νερό, μια οπή ν’ ανασάνω.

Θα κοιμηθώ. Για πόσο; Κι αν δεν ξυπνήσω; Δεν θέλω να μεγαλώσω. «Διψάω, πονάω, πεινάω, ζεσταίνομαι» είπε το παιδί με τον κόκκινο φιόγκο στον λαιμό και τη ζωηράδα στα μάτια που γυαλίζουν σα τρίμματα από χρυσόσκονες αγγελικές.

«Διαδραματίζεται η ζωή μου» λέει ο κωφός. «Διακωμωδείται το θλιβερό μου πεπρωμένο» είπε ο τυφλός. «Που βρίσκεται η ευτυχία;» αναρωτιέται ένα παιδί. Περιπλανώμενος σε έναν παράδοξο κόσμο που παλινδρομεί, κάπου κάπου το μονοπάτι ωθείτε σε σπασμένα πλατύσκαλα, στην εμμονή, στην άγνοια της πραγματικής αρετής, κόβεται από τα σπασμένα γυαλιά του υποκόσμου, τρέχει το αίμα και κυλά ως την ατέρμονη κοιλάδα, σε μια παλίρροια κόκκινης μορφής νερού που, ηχηρά κι αθόρυβα, έρεε εξαγριωμένο προς έναν ακαθόριστο προορισμό.

Σε κάποιον απόηχο, τους κοχλίες των αυτιών διαπερνούν ήχοι ζωηροί μικρού παιδιού, γελάει, ουρλιάζει, κλαίει και χωρίς να ξέρει προς τα πού βρέχει ο ήλιος τις ακτίνες του, μετά τη καταρρακτώδη βροχή, τρέχει προς το ουράνιο τόξο.

Ένα παιδί έρχεται στον κόσμο. Ευτυχούν τα φύλλα των δέντρων που σέρνει ο βοράς, μια αγαλλίαση, μια τετραπέρατη ομορφιά χρωματίζεται στην παλέτα της φύσης. Όταν το παιδί βαπτίστηκε δεν ήρθε κανείς, δεν ευχήθηκε κανείς, η παραξενιά και ο στιγματισμός ήταν έντονο χαρακτηριστικό των ανθρώπων εκείνης της ιστορίας, της φαντασίας και της πραγματικότητας. Ο νονός του δωκε του μωρού το όνομα του τρίτου μήνα του καλοκαιριού, Αύγουστος. Κάθε παραμύθι που καταλήγει είτε σαν αίσιο μυθιστόρημα είτε σαν θλιβερό δοκίμιο εικονοποιεί έναν άνθρωπο που πλάθει τη μαγεία. Αφού τον άγιασε με το δώρο του ονόματός του του πριμοδότησε τη μοίρα, την αδιάλλακτη μοίρα που σταυρώνει τον δρόμο της από μία, μονάχα μία, ευχή. Η μητέρα του Αύγουστου δεν θέλει το παιδί της να είναι προικισμένο με “επουσιώδη” χαρακτηριστικά όπως ευγένεια, ανάστημα, ευφυΐα, πλούτη και σωματικά κάλλη. «Αλλόκοτο όνειρο και προσδοκία»  θαρρεί κανείς για τη μάνα που εκλέγει το καλύτερο που μπορεί για το παιδί της: «Όλες οι καρδιές των ανθρώπων να είναι ανοιχτές». Εκεί, από εκείνο το σημείο ξετυλίγεται ένα στρώμα από συναισθήματα, στιγμές εξαθλίωσης, γέλιου, αγάπης, φθόνου, ανεξέλεγκτα ένστικτα και στην κατάλυση ο θάνατος.

Ένα τούνελ με απροειδοποίητα φώτα οχημάτων, λίγο πριν το τέλος, η αφύπνιση που ανατρέπει την ευχή, ο καπνός του κεριού που φύσηξε η μάνα αλλάζει πορεία.

Ο Έρμαν Έσσε, ο ταχυδακτυλουργός της λογοτεχνίας, αποζητά μορφές, ήρωες που στη σκιαγράφησή τους αναλαμβάνουν το έργο του. Ερωτήματα που θέτει ένα παιδί όταν σκίζει τα γόνατά του στο παιχνίδι: «Μην κάνεις αυτό, είναι κακό, όχι εκείνο Αύγουστε, είναι λάθος. Και τι είναι καλό και τι κακό; Ο καθένας πρέπει να αποφασίζει μόνος του για τον εαυτό του».  Ο γερμανός συγγραφέας που με τα έργα του επηρέασε, ευαισθητοποίησε και κλόνισε τον συναισθηματικό-πνευματικό κόσμο της ανθρωπότητας  -με τα πολυτάραχα αυτά δημιουργήματά του στην πλάνη και το πειστήριο της πένας του- αποτύπωσε την αναμειγνυόμενη σύνθεση του ανθρώπου, που χάνεται σε αμφιλεγόμενες αλήθειες, σε μύθους και στη ζωή που σπαρταρά στον βούρκο από μελάνι ψεύτικης πένας.

Έργα του συγγραφέα και η ζωή του αναζωπυρώνονται σε μια συγκόλληση όλων από την θεατρική ομάδα Αντιστροφή.

Ένα μουσικό κιβώτιο, κάπου στον απόηχο τραγουδούν οι φωνές των ηρώων που μεταλλάσσονται, που τα πρόσωπά τους μουτζουρώνονται όταν στην εμβολή της μια «μάσκα» ή ένας άλλος ρόλος μεταβάλει το χωροχρονικό του σεναρίου.

Πράξη πρώτη: Το θεμέλιο του δρώμενου. Πράξη δεύτερη: Κατρακύλισμα προς τα λασπόνερα της απέχθειας, των ναρκωτικών, του υπόκοσμου, του τυποποιημένου έρωτα. Ο Αύγουστος αποφάσισε για τον εαυτό του, για την «ευτυχία», όμως, δεν ήξερε σε πια στεριά πατούσε και που όδευε. Θρηνεί, σιωπά κι ακούει την ανάσα της μαμάς του, νιώθει το βρεφικό γάλα στα χείλη του, την αγκαλιά της, ποτέ δε φαντάστηκε την αγάπη που έσταζε εκείνη σε κάθε της δάκρυ στο νωπό του μέτωπο. Δεν ήταν αρκετός ο θάνατος για να υποταχθεί στην πτώση, στη παράδοση, ήταν όμως υπέρτατος για να δραπετεύσει για μια άλλη μη πλέουσα ζωή: «Όταν χάνεις την μάνα σου, παύεις να είσαι παιδί». Ένας πλανόδιος επιπόλαιος άνδρας που ακόμη δεν έχει σκίσει τα γεννοφάσκια του, δεν αγαπά, όμως αγαπιέται. Αυτό το αγαθό είναι ο λόγος της επιβίωσης και της ύπαρξής του, της νίκης του και της αποδοχής του, παρά την φθορά που εμπεριέχει το περιεχόμενο του κελύφους του. Κλυδωνίζεται η ζωή του στην όψη, την αβάσταχτη πτυχή και εικόνα που έχει η αμαρτία του φόνου.

Όταν ήταν μικρός ο Αύγουστος, οι κυράδες και οι γειτονοπούλες του χωριού του έδιναν άλλοθι και συγχώρεση για κάθε κακοπροαίρετη και σκανταλιάρικη πράξη. Όμως, η αφαίρεση της ζωής βαραίνει τη συνείδηση, κατακρεουργεί τ’ όνειρο και σκαλίζει-πλάθει τον εφιάλτη. Τότε θα φύγει; Ή θα μεταπηδήσει σελίδα παραδεχόμενος τα σφάλματά και τα εγκλήματά του αφού εγκλεισθεί πίσω από τα παγωμένα σίδερα της φυλακής;

Πράξη τέταρτη: Λευκή σελίδα: «Αγαπά, μα δεν τον αγαπούν. Να είναι η δική του καρδιά ανοιχτή για όλους του ανθρώπους». Έστω πως όταν αγαπάς είσαι πιότερο ευτυχισμένος. Είναι η μοναξιά που τυραννά και ταλαντεύει τον άνθρωπο; Είναι ο πόνος του που είναι νόθος στη ζωή; ή η επιπολαιότητά του να επιλέγει την εύπεπτη όδευση της ζωής;

Μια αλληλοδιαδοχή σκηνών και παραβολών. Οι γυναίκες αυτές, με μια ιδιαίτερη και πολύτιμη “βελόνα”, έραψαν ένα οικείο, κωμικό, δραματικό, θελκτικό και ονειρικό “υφαντό”. Κεντρίζοντας την προσοχή στη κίνηση, στο βήμα, στην αντίδραση-δράση, τη προσέγγιση, τη μίμηση, την ερμηνεία και το σκηνικό, που επέτρεπε στις ηθοποιούς να κινούνται δίχως ένδεια και επιτήδευση στη μετακίνηση και τη τοποθέτηση, την αφαίρεση ή την εμβολή των αντικειμένων, εάν κάποιος επικεντρωθεί στα εκλεκτά και βασικότερο αυτά σημεία, έχει καταβροχθίσει και διεισδύσει με τον πιο ουσιώδες τρόπο στο έργο και την παράσταση.

Οι κεντρικές φιγούρες του σανιδιού Δανάη Καρρά, Κύρα Καρυτινού, Φιλίππα Σκούρτη και η Αλεξία Στολιδάκη σε μια καλοκαρδισμένη σκηνική κατάθεση (λέξη που ερμηνεύει τον μόχθο, τον κόπο, το πείσμα και την πίστη στο έργο) σημάδεψαν το έργο η κάθε μια με την ιδιαίτερη ερμηνεία, μεταφορά και προσέγγισή της. Παρά τη «σύγχυση» των ρόλων, «ο Χαλίφης στη θέση του Χαλίφη», με την έννοια πως όλες διανύθηκαν και περιπλανήθηκαν σε όλους του χαρακτήρες, φέροντας το δικό της ύφος η κάθε ερμηνεύτρια, θωρούσες μια έντονη πράξη-δράση, μια αλληγορία που συστέλλεται, που της δίνεται έμφαση, χρώμα, ήχος, συνειρμός και περιέργεια, που θαρρείς πως τρέχεις, όμως, ο περίπατος είναι τόσο συνειδητός και διάχυτος στη πνευματική σου έρευνα. Ένα έργο, στη σπουδαιότητά του, κρίνεται και διακυβεύεται από το πνεύμα και το άγγελμα του ηθοποιού, ήταν η αρτιότερη καταβολή-παραβολή ψυχής και σώματος, που σε έναν λαβύρινθο πολλών ερεθισμάτων, με ένα «νήμα» σου ξεκαθάριζε το τοπίο, με ένα φανερό, ενσυναίσθητο από τη μεριά του θιάσου, μήνυμα.

Μια ευρηματική ματιά από τον Κωνσταντίνο Μουταφτσή, είδε τα έργα του Έσσε μέσα από μια βαθυστόχαστη οπτική. Κομμάτια που αποκλιμακωθήκαν στη σκηνή, συντέλεσε στην ορθή ενσάρκωση της ζωής και των σκέψεων του λογοτέχνη. Στόχευσε σε έναν “απόηχο” που απορρέει από τις ερμηνείες και σκηνοθέτησε ορθά, με βούληση και κατανοητή καθοδήγηση. Κάθε πράξη, κάθε λόγος-ατάκα της παράστασης είχε μια συναισθηματική εκφορά, δίχως να υπερφορτώνεται το δράμα ή η κωμωδία με τονικές υπερβολές ή στο άκρο υποτονικές εναλλακτικές, όχι, ήταν μια εμβάθυνση στη λεπτομέρεια και στο κάθε τι στοιχείο.

Εν κατακλείδι, χορηγήθηκαν συναισθήματα από την ομάδα Αντιστροφή, ήταν το δάκρυ και το χαμόγελο. Η ομάδα αυτή συνόψισε και συνέλλεξε έργα του Έσσε και αποκόμματα της ζωής του. Σε μια μπάρα εξισορρόπησαν την πάλη του αστείου με το δράμα. Άραγε ήταν αστείο; ‘Η τα δάκρυα ήταν μια ανώτερη αφύπνιση την συνειδήσεως; Άλλωστε δεν είναι απάντηση το έργο αυτό, ούτε ερώτηση, είναι μια διαλογή του εαυτού: «Που βρίσκεται η ευτυχία;» Στα μάτια ενός παιδιού; Η στην αγάπη που εκπνέει ένας ο άνθρωπος; Μόνο με αγάπη (αμφιταλάντευση είναι αυτό) κατακτιέται η ευτυχία; Η μήπως ευτυχία είναι κάτι άλλο; Ανώτερο ή και δεδομένο; Δεν είναι απάντηση το έργο, δεν είναι ερώτηση το έργο, σας τείνει το χέρι να το ανακαλύψετε ή να το αποζητήσετε μαζί ή απλά να διαλογιστείτε.

Ένα σκηνικό αναλογικό από την Νάσια Πλέτση που ταυτίζεται με το έργο, κουτιά πολύχρωμα, μπαλόνια, ζαχαρωτά, αντικείμενα που αφήνουν και μια προεξοχή για τη φαντασία.

Φυσικοί ήχοι από την Αθηνά Ξανθάκου, η κιθάρα, η φωνή της,  το άκουσμα της φύσης, οι χορδές. Εναρμονισμένη ήταν η μελωδία της με όλη τη ροή και την εξέλιξη του έργου. Η μετοχή της στην παράσταση ήταν απαραίτητη και αποδοτική στη φυσικότητα και το ωραιο-ντυμένο έμβασμα.

Ο νονός κρατά στα χέρια του τον γηραιό Αύγουστο, «εκείνος που έρχεται μετά, ή εκείνος που ήταν πριν, όλοι μόνο ένα πράγμα έψαχναν…» Το τέλος δε το γνωρίζει κανείς, ο ήρωας, είτε σε ένα βιβλίο είτε στη ζωή, μπορεί να μη κάνει τη δική του ευχή όταν είναι παιδί, μπορεί, όμως, να την εκπληρώσει πριν το τέλος, μπορεί να χαμογελάσει γιατί δεν είναι όλα γαλανόλευκα, μπορούμε πάραυτα να κλέψουμε τα πινέλα και να τα χρωματίσουμε όλα, να ξεφτίσει αυτό το μαύρο. Κόκκινο, πράσινο, μπλε και κίτρινο μπαλόνι, σε μια ανάταση των χεριών, το αφήνουμε να ξεφουσκώσει στον αέρα.

Faust

Διεύθυνση: Καλαμιώτου 11, Κέντρο Αθήνας

Τηλ: 2103234095