Βλέπω το πέλαγος να χαράζεται από το καράβι, ν’ αφρίζει η θάλασσα. Μια δραπέτευση από έναν μονότονο κόσμο.
Μια κουκίδα σε έναν απέραντο ωκεανό, μια πέρλα που επιπλέει στο Αιγαίο, η Σύρος, το νησί των Κυκλάδων, μας περιμένει.
Περπατάς στον πλακόστρωτο δρόμο της Ερμούπολης, μοσχοβολά σοκολάτα και βανίλια από τους φούρνους της αγοράς. Στην πλατεία Μιαούλη, “εισπνέει” κανείς τον νησιώτικο αέρα, τα παιδιά παίζουν στην πλατεία… πώς γελούν, πώς τρέχουν, αυτό το νησί αποπνέει ελευθερία, οικογένεια, γιορτή, ευτυχία. Μια εκδοχή του ονόματός της είναι Ουσύρα, που σημαίνει ευτυχής, ενώ η άλλη είναι Συρ, που είναι ο βράχος.
Το κάθε σπίτι ένα «μουσείο», η αρχιτεκτονική τους μαρτυρούν την αρχοντιά του τόπου, χρώματα που θυμίζουν -κι όχι- νησί, πράσινο, κόκκινο, κίτρινο, μπλε, άλλα κτιστά από πέτρα κι άλλα από μάρμαρο.
Το κάθε παράθυρο κοιτά τη θάλασσα, η μυρωδιά της αμουδιάς και την αλμύρας εισβάλλει σε κάθε σπιτικό. Πριν το σούρουπο, πριν ο ήλιος βουτήξει στην άκρη του πελάγους, περπάτησα στο λιμάνι, παιδιά με ποδήλατα, γονείς με καρότσια, άνθρωποι μονάχοι, νέοι να πλέκουν τα χέρια τους και να χαίρονται το χρώματα τ’ ουρανού, ηλικιωμένοι ν’ ατενίζουν τα χρόνια που πέρασαν… Να μπορούσα να ζωγραφίσω τούτη την εικόνα ή να έμενα για πάντα σε ένα κομμάτι γης που το περιβάλει με το αγνό άγγιγμά της η θάλασσα. Αγόρασα ένα παγωτό, φράουλα-σοκολάτα και κάθισα σε ένα παγκάκι να βλέπω δυο περιστέρια να τρώνε τα σπόρια, να παλεύουν για την κατάκτηση της τροφής και τον ήλιο να βυθίζεται σε μια βραδινή νάρκη.
Εκεί όπου φιλοτεχνούσε η Ευανθία Καΐρη με τον πρώτο τοπικό θίασο του νησιού, στο Θέατρο Απόλλων, άκουγα φωνές απομακρυσμένες, στο παρελθόν, παραστάσεις, ανθρώπους που με περισσή δύναμη ψυχής μιλούσαν για το θέατρο, για τη Τέχνη, ενσάρκωναν ήρωες και ύστερα σαν σφύριγματα του αέρα άκουγες το χειροκρότημα, στα θεωρία, στην πλατεία έβλεπες τους ανθρώπους πως γέμιζαν αυτόν τον μικρόκοσμο, που όμως ανορθώνει έναν κολοσσό, η στέγη της Τέχνης. Η λειτουργία του θεάτρου άρχισε στις 20 Απριλίου 1864, με το έργο Ριγκολέττο του Βέρντι. Ένα ανάγλυφο, το οποίο σχεδίασε ο διάσημος Ιταλός αρχιτέκτονας Πιέτρο Σαμπό, με τις σκάλες που σε οδηγούν στα ουράνια, τη στέγη να σε ταξιδεύει στ’ άστρα και κάθε θέση να έχει τη μυρωδιά των συναισθημάτων που πλάθονταν από τον θεατράνθρωπο από τον εσώτερο κόσμο του. Η αρχιτεκτονική του θεάτρου επηρεάστηκε από ιταλικά πρότυπα όπως: τη Σκάλα του Μιλάνου (1776), το ανακαινισμένο θέατρο Σαν Κάρλο της Νάπολης (1816), το ακαδημαϊκό θέατρο στο Καστελφράνκο (1745) και τέλος το Τεάτρο ντελα Πέργκολα της Φλωρεντίας. Ύστερα από τις καταστροφές που υπέστη κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι ζημιές αποκαταστάθηκαν το 2000 από τον αρχιτέκτονα Πέτρο Πικιώνη.
Σε αυτό το θέατρο παρουσιάστηκαν «Τα 5 στοιχεία» της Άννας και του Τάκη Μπουρμά, με τους οποίους ταξιδέψαμε για ένα ιερό σκοπό της μουσικής. Πρώτη φορά φλόγισε η ψυχή βλέποντας τη Τέχνη, αγγίζοντάς την, ένιωθα τόσο μικρή σε ένα άπειρο στενόχωρο, σχεδόν ασφυκτικό, μα η προσπάθειά μου ν’ ανασάνω έδινε σε αυτό το θέατρο, στο θεατό της πρόβας και των καλλιτεχνών που κτίζουν ένα έργο, τη σπουδαιότητα που του αναλογεί.
Στο κατώφλι του «Ελληνικόν Καφενείον», το οποίο βρίσκεται απένταντι από την πλατεία Μιαούλη, βλέπει κανείς μια διακόσμηση που εξάπτει την περιέργεια, πίσω από ένα γυαλί βρίσκονταν τοποθετημένοι μεγάλοι σιδερένιοι δίσκοι, πριν μπεις, στη μαρμάρινη επιγραφή διαβάζεις «Ελληνικόν Καφενείον». Η ευγένεια και η καλοσύνη αυτών των ανθρώπων ήταν ανεκτίμητη, ορθώς ένιωσα μιαν άνεση, μια οικειότητα και μια γνωριμία, μια ανθρώπινη γνωριμία. Διαβάζοντας το περιεχόμενο του καταλόγου με τα φαγητά, καθώς η μυρωδιά «ύπουλα» δραπέτευε από την κουζίνα κι έτσι δεν θα μου το «συγχωρούσα» αν δε δοκίμαζα, στην πρώτη γραμμή βρίσκονταν οι σαλάτες, ακολουθούσαν τα κρύα ορεκτικά, τα ζεστά πιάτα και τέλος τα γλυκά. Επέλεξα τα φιλετίνια κοτόπουλο με σπαγγέτι φρέσκων λαχανικών, η σάλτσα της μουστάρδας φλέρταρε με τον ουρανίσκο μου, ένα πιάτο με χρώματα, με μυρωδιές μεθυστικές και μια υφή στο καλοψημένο κοτόπουλο, όσο και στα μακαρόνια με τα λαχανικά που το πιάτο το επέστρεφες «πεντακάθαρο». Τόμοι από βιβλία στα παράθυρα, τα οποία κοιτούσαν την πλατεία και την αγορά. Η διακόσμηση παρέπεμπε σε δύο εικόνες, σε ένα αρχοντικό σπίτι και σε έναν πιο μοντέρνο και σύγχρονο χώρο.
Στο νησί υπάρχει καθολική και ορθόδοξη εκκλησία, οι καθολικοί και ορθόδοξοι συνυπάρχουν αρμονικά. Στην άνω Σύρο, στην κορυφή του λόφου βρίσκεται ο καθεδρικός ναός του Αγίου Γεωργίου, ο καθολικός ναός, ενώ στην Ερμούπολη, όπου περιπλανήθηκα, βρίσκεται ο Άγιος Νικόλαος, μια από τις μεγαλύτερες ορθόδοξες εκκλησίες της Ελλάδας.
Το βράδυ, η Σύρος μοιάζει με ένα φωτεινό άστρο του ωκεανού. Σε κάθε στενό και μια ταβέρνα, ένας φούρνος με φρεσκοψημένες λιχουδιές και, σίγουρα, παγωτατζίδικα για κάποιους «εμμονικούς» και απαιτητικούς «παγωτολάτρες». Ακούς το κύμα σε κάθε σου βήμα και αυτή η σιγή σου προκαλεί μιαν ηρεμία, το βραδινό αεράκι έχει τη μυρωδιά της άνοιξης, του έρωτα, της αγάπης, της οικογένειας…
Και κάπου το ταξίδι φτάνει στο τέλος του… Το πλοίο αναχωρεί για την Αθήνα, το νησί αυτό θα είναι μια ωραία ανάμνηση, εκεί όπου οι σκέψεις για λίγο χάνονται, οι έγνοιες αποχωρούν και απλά ζεις την ομορφιά της στιγμής.
