Το ”Σκοτεινό Βερολίνο” είναι το πρώτο βιβλίο του Harald Gilbers και το πρώτο μέρος της τριλογίας ”Germania”,για το οποίο βραβεύτηκε με το βραβείο Friedrich Glauser.
Ξεκινάει στις 7 Μαϊου του 1944 και τελειώνει στις 25 Ιουνίου της ίδιας χρονιάς.
Μέσα σε αυτό το διάστημα,ο Εβραίος πρώην επιθεωρητής της δίωξης κοινού εγκλήματος Ρίχαρντ Οπενχάιμερ,ο οποίος είναι σε διαθεσιμότητα εξαιτίας των φυλετικών νόμων του Τρίτου Ράιχ,ανακαλείται στην υπηρεσία για να συμβάλει στην εξιχνίαση μιας σειράς φόνων,τα θύματα των οποίων είναι γυναίκες ελαφρών ηθών που σχετίζονται με διαφορετικούς τρόπους με το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα.
Η χρονική περίοδος που περιγράφει ο συγγραφέας είναι,όντως,σκοτεινή για τους Βερολινέζους. Το Τρίτο Ράιχ,λίγο πριν την τελική πτώση του,σφίγγει όλο και πιο πολύ την θηλειά. Παράλληλα,οι βομβαρδισμοί των συμμάχων,έχουν μετατρέψει σε κόλαση την ζωή των κατοίκων.Αν προσθέσει κανείς σε αυτά και την έλλειψη βασικών αγαθών,καθώς και την τελική εξόντωση όσων Εβραίων έχουν απομείνει στην πόλη,καταλαβαίνει εύκολα κανείς γιατί το Βερολίνο εκείνης της εποχής δεν ήταν μόνο σκοτεινό αλλά και απάνθρωπο.
Είχε προηγηθεί, βέβαια,η ”Νύχτα των κρυστάλλων”.Όπως γράφει ο συγγραφέας ”Η δήθεν αυθόρμητη οργή του λαού,που ξέσπασε εναντίον των Εβραίων,ήταν επιτελικά σχεδιασμένη. Η Κουρφιρστενταμ μεταβλήθηκε σε μια απαστράπτουσα παγωμένη θάλασσα. Όμως οι δρόμοι δεν είχαν καλυφθεί ξαφνικά από πάγο εξαιτίας κάποιου μετεωρολογικού καπρίτσιου,ήταν οι θρυμματισμένες βιτρίνες των εβραϊκών καταστημάτων,πάνω στις οποίες έπεφταν οι πρώτες ακτίνες του ήλιου.Τη μέρα εκείνη ένιωσαν οι άνθρωποι πρώτη φορά πως είναι να είσαι αιχμάλωτος στο ίδιο σου το κράτος..Τις επόμενες μέρες οι Εβραίοι είχαν γίνει θηράματα. Στη χώρα βασίλευε το δίκιο του ισχυρότερου, που καταφέρνει πλήγματα με κτηνώδη βιαιότητα,δίχως να δίνει λογαριασμό σε κανέναν”.
Μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα,ο Εβραίος πρώην επιθεωρητής Ρίχαρντ Οπενχάιμερ ,με το άστρο καρφιτσωμένο στο παλτό του,πρέπει να βρει τον φονιά των γυναικών. Επικεφαλής της έρευνας,ο λοχαγός Φόγκλερ,άρειος και αριβίστας. Πού,όταν φτάνουν στο τέλος της υπόθεσης,αποδεικνύεται ότι ακόμα και για έναν τύπο σαν κι αυτόν,ένας ακόμα φόνος,του Οπενχάιμερ αυτή τη φορά,δεν είναι ρουτίνα.
Ο Harald Gibers κατάφερε να στήσει ένα κλασικό αστυνομικό μυθιστόρημα,που διαβάζεται απνευστί.Κατάφερε,όμως,και κάτι πιο σημαντικό.Να περιγράψει ,μέσα από τους ήρωες του βιβλίου,τους μήνες που προηγήθηκαν της πτώσης του Βερολίνου.Οι περιγραφές του είναι άμεσες,τόσο όσο αφορά την ψυχολογία των ανθρώπων,όσο και των ίδιων φρικιαστικών γεγονότων.
΄΄Οι δρόμοι ήταν ξεχειλισμένοι από πυροσβέστες,άντρες των Ες Ες,αλλοδαπούς εργάτες και κατάδικους που προσπαθούσαν,με τις δυνάμεις που τους είχαν απομείνει,να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες του βομβαρδισμού.Και έπειτα υπήρχαν και οι άλλοι.Τα θύματα.Οι πληγωμένοι κινούνταν μηχανικά μέσα στην κόλαση,στα κορμιά τους κουρελιασμένα απομεινάρια ρούχων και καμένη σάρκα.΄΄Δεν υπάρχει κανένας να μας προστατέψει;΄΄ φώναζε μια γυναίκα. Άλλοι κάθονταν έξω από τα κατεστραμμένα σπίτια τους κι ένοιωθαν τυχεροί που ζούσαν ακόμη,ενώ ακριβώς δίπλα τους,ανήλικα παιδιά της Χιτλερικής Νεολαίας προσπαθούσαν να μαζέψουν τα πτώματα. Ένας άντρας με καμένους τους βολβούς των ματιών του τρέκλιζε μπροστά τους. Ο Οπενχάιμερ προσπαθούσε να μην κοιτάζει,όμως η φρίκη γύρω του ήταν τόσο μεγάλη,που δεν μπορούσε να την αγνοήσει. Όπου κι αν κοίταζε έβλεπε κι άλλα πράγματα,όλο και πιο ανατριχιαστικά. Μια μητέρα που έβαζε το καρβουνιασμένο παιδί της μέσα σε μια βαλίτσα για να το πάρει μαζί της.”
Τα δύο επίπεδα του μυθιστορήματος ισορροπούν με μαεστρία.Από την μια το κοινωνικό-πολιτικό -ανθρώπινο σκηνικό,από την άλλη το αστυνομικό. Συνδυασμένα στη σωστή δόση,μας δίνουν ένα μυθιστόρημα που στέκεται επάξια δίπλα στα κορυφαία του είδους.
Ο Γρηγόρης Αζαριάδης έγραψε στον ”Αναγνώστη” για το βιβλίο΄΄Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και η χρονική συγκυρία του μυθιστορήματος. Καλοκαίρι του 1944, όταν ο μύθος της άτρωτης γερμανικής πολεμικής μηχανής αρχίζει να καταρρέει. Το Βερολίνο δεν είναι πλέον απόρθητο κάστρο, που φαντάζει εφιαλτικό σκιάχτρο όπου οι σύμμαχοι δεν τολμούν καν να αντικρίσουν. Οι ανελέητες αεροπορικές επιδρομές προκαλούν συνεχώς ανεπανόρθωτες ζημιές. Ο πληθυσμός καταφεύγει καθημερινά στα καταφύγια, τα κτίρια συντρίβονται και τα ερείπια καθιστούν δύσκολη ακόμη και την καθημερινή κυκλοφορία. Ο Gilbers έχει το θάρρος να περιγράφει ένα κομματικό μηχανισμό που παραπαίει και κατ’επέκταση μια γερμανική κοινωνία σε αποσύνθεση …Ένα σαθρό καθεστώς με ημερομηνία λήξης. Κι αυτό είναι ίσως το πιο δυνατό σημείο του μυθιστορήματος. Ο Gilberts περιγράφει με εξαιρετικό τρόπο την ατμόσφαιρα του «λίγο πριν το τέλος» Βερολίνου. Εκεί όπου το παντοδύναμο και άτρωτο Τρίτο Ράιχ δέχεται αλλεπάλληλα αποφασιστικά χτυπήματα από τους συμμάχους και η ισχύς, η αυτοπεποίθηση και η αλαζονεία του Εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος εισέρχεται ανεπιστρεπτί σε μια διαδικασία αποσύνθεσης. Η διαφθορά και η διαπλοκή των υψηλών στελεχών του κόμματος αναλύονται με λεπτό και επιδέξιο τρόπο, που φέρνει στο μυαλό χειρουργικό νυστέρι. Η ιδεολογία καταρρέει. Ο καθένας αγωνίζεται για την προσωπική του επιβίωση. Τίποτε δεν μένει κρυφό, όλα βγαίνουν στο φως.”
