Και εκεί που πιστεύαµε ότι έχουµε µάθει καλά τη φωτογραφική µηχανή και τα µυστικά της λήψης, ξαφνικά ένας νέος κόσµος ανοίγεται µπροστά µας όταν αποφασίζουµε να πάµε το χόµπι µας κάτω από το νερό.
Οι κανόνες αλλάζουν, η δυσκολία µεγαλώνει αλλά το αποτέλεσµα, αν το κάνουµε σωστά, µας επιβραβεύει.
Οι επιλογές του εξοπλισµού για φωτογραφίες κάτω από την επιφάνεια του νερού είναι πολλές. Διαφοροποιούνται από compact αδιάβροχες µηχανές και κανονικές µηχανές προστατευµένες σε ειδικές υποβρύχιες θήκες ως απλές αναλογικές µηχανές µιας χρήσης. Φορώντας λοιπόν µαγιό και βατραχοπέδιλα ας δούµε τα βασικά στοιχεία που πρέπει να γνωρίζουµε για την υποβρύχια φωτογραφία.
Ασφάλεια
Αυτό που φυσικά προέχει είναι η ασφάλειά µας σε περίπτωση που αποφασίσουµε να φωτογραφίσουµε στη θάλασσα και όχι στην… µπανιέρα µας. Καλό θα είναι να γνωρίζουµε τα νερά όπου πρόκειται να βουτήξουµε. Να έχουµε παρέα, να ασφαλίσουµε τη µηχανή µας ώστε να µην χαθεί, ειδικά αν σκοπεύουµε να βουτήξουµε σε µεγάλα βάθη, που δεν θα µπορούµε µετά να την φτάσουµε. Προσέχουµε να µην υπάρχουν σκάφη κλπ. τριγύρω γιατί φυσικά κινδυνεύει η ασφάλειά µας αλλά και διαταράσσουν τα νερά, µε αποτέλεσµα να αποτρέπουν και τη φωτογράφιση. Στο σηµείο που καταδυόµαστε τοποθετούµε την ειδική πορτοκαλί σηµαδούρα που προµηθευόµαστε από καταστήµατα µε είδη θαλάσσης.
Μάθετε τη μηχανή σας.. με κλειστά μάτια!
Σε όλες τις φωτογραφικές μας προσπάθειες είναι σημαντικό να γνωρίζουμε καλά τη μηχανή μας. Πόσο μάλλον κάτω από την επιφάνεια του νερού όταν χρειαστεί να αλλάξουμε ρυθμίσεις σε δύσκολες συνθήκες. Πάμε λοιπόν να δούμε τις πιο σημαντικές επιλογές:
ISO: Κρατάμε τα ISO χαμηλά (100 ή 200) ή έστω 400 για digital compact. Yψηλότερα ISO μεταφράζονται σε αισθητό ψηφιακό θόρυβο. White balance: Αν τραβάμε με flash το ρυθμίζουμε στο Daylight. Χωρίς flash χρησιμοποιούμε τη λειτουργία underwater, αν διαθέτει η μηχανή μας. Η καλύτερη λύση είναι το custom white balance. Το ρυθμίζουμε πάλι όταν αλλάζουμε βάθος. Διάφραγμα: Ανάλογα πόσο βαθιά βουτάμε το ρυθμίζουμε ανάμεσα στο f/8 και το f/16. Αυτό μας δίνει μεγαλύτερο βάθος πεδίου. Ταχύτητα: Εδώ είναι σημαντικό να έχουμε εξοικειωθεί με τις manual ρυθμίσεις της μηχανής μας.
Τα χαρακτηριστικά του νερού και τι μας διδάσκει η φυσική
Κάτω από την επιφάνεια του νερού µειώνεται το φως και τα χρώµατα σκουραίνουν. Αυτό είναι το φαινόµενο απορρόφησης. Η απορρόφηση µεγαλώνει όσο µεγαλώνει το βάθος. Το βάθος αυτό είναι διαφορετικό όµως για κάθε χρώµα. Το κόκκινο χρώµα απορροφάται έως τα τρία µέτρα, το πορτοκαλί στα πέντε µέτρα και το κίτρινο στα δέκα µέτρα. Στα µεγάλα βάθη µένει µόνο το µπλε. Το µυαλό µας αντισταθµίζει αυτή την απώλεια χρώµατος αλλά η µηχανή µας όχι. Επίσης ο διαθλαστικός δείκτης του νερού είναι διαφορετικός από αυτόν του αέρα. Για αυτό τα αντικείµενα µέσα στο νερό εµφανίζονται κατά 33% µεγαλύτερα και κατά 25% πιο κοντά από ότι είναι στην πραγµατικότητα.
Το φως
Το φως που φτάνει στο βυθό εξαρτάται από τη κατάσταση της επιφάνειας, τον καιρό και την ώρα της ηµέρας. Επίσης σε ένα βαθµό σχετίζεται και µε τη θερµοκρασία του νερού. Τα ταραγµένα νερά αντανακλούν περισσότερο νερό από ότι τα ήρεµα. Το φως που πέφτει διαγώνια αντανακλάται σε µεγαλύτερο βαθµό από ότι το νερό που πέφτει απευθείας. Συνεπώς καλύτερες φωτιστικές συνθήκες θα πάρουµε µια ηλιόλουστη µέρα, σε ήρεµα νερά ανάµεσα στις 10 το πρωί µέχρι τις 2 το µεσηµέρι που ο ήλιος είναι ψηλά. Στα ρηχά θα έχετε ακόµα αρκετό φως για να τραβήξετε αν οι συνθήκες είναι καλές. Προχωρώντας σε βάθος θα πρέπει να βοηθήσετε τη µηχανή σας, είτε ενεργοποιώντας το flash της ή και ακόµα χρησιµοποιώντας ένα αυτόνοµο flash. Στην αγορά θα βρείτε ειδικά υποβρύχια φωτιστικά συστήµατα σε λογικές τιµές.
Σύνθεση … µε ηρεµία
Στο υποβρύχιο κάδρο επίσης ισχύουν οι κλασσικοί κανόνες σύνθεσης. Επειδή όµως οι συνθήκες είναι σαφώς πιο δύσκολες θα πρέπει να τονίσουµε µερικά πράγµατα. Σίγουρα ο βυθός είναι από µόνος του εντυπωσιακός αλλά ένα λάθος κάδρο ή µια πολύ γενική λήψη δεν θα δώσουν τις ιδανικές φωτογραφίες. Ένα πολύ συνηθισµένο λάθος είναι όταν δεν πλησιάζουµε αρκετά το θέµα µας. Αν φωτογραφίζουµε κάτι µικρό π.χ. ένα ψάρι, προσπαθούµε να πλησιάσουµε όσο πιο κοντά γίνεται. Όταν πλησιάσουµε ενεργοποιούµε το flash µας. Αν η λήψη αφορά κάτι που βρίσκεται πιο µακριά µένουµε µε τον περιβάλλοντα φωτισµό. Τα δύο βασικά κάδρα όπως γνωρίζουµε είναι το κατακόρυφο και το οριζόντιο. Το κατακόρυφο κάδρο παραπέµπει στο πορτραίτο και το οριζόντιο στο τοπίο. Παρόλα αυτά, πλησιάζουµε το θέµα µας χωρίς προκαταλήψεις και τραβάµε και τα δύο. Οι περισσότεροι από εµάς ενθουσιαζόµαστε όταν αρχίσουµε τις καταδύσεις. Αποτέλεσµα: γενικές και µάλλον αδιάφορες φωτογραφίες. Το να τραβήξουµε από πάνω προς τα κάτω δεν θα έχει το αποτέλεσµα που θέλουµε. Κολυµπάµε δίπλα στα θέµατά µας και τραβάµε είτε από το ύψος του µατιού είτε από κάτω προς τα πάνω. Επίσης, αφού θαυµάζουµε τη θαλάσσια ζωή, ας µη την διαταράσσουµε. Φωτογραφία µε ηρεµία, προπαντός…
Συμβουλές
• Αν το θέµα βρίσκεται σε απόσταση µέχρι 1-1,5 µέτρο θα χρειαστεί flash. Το flash θα τονίσει τα χρώµατα και έτσι δεν θα κυριαρχήσει η γνωστή ενοχλητική µπλεδίλα. Εννοείται ότι το φλας πρέπει να είναι στο Οn και όχι στο Auto ώστε να µην κάνει… του κεφαλιού του. Αν τραβάτε από µακριά κλείστε το flash.
• Eνεργοποιώντας το flash, ρυθµίστε το White Balance στο Auto. Μην χρησιµοποιήσετε άλλες επιλογές WB όπως Cloudy ή Underwater µε το flash γιατί ενδεχοµένως η χρωµατική ισορροπία τελικά να µην είναι αυτή που φανταστήκατε.
• Ρυθµίστε τη µηχανή σας στο Aperture Priοrity ή στο Manual ανάλογα µε τις γνώσεις σας.
• Δύο είναι οι βασικοί τύποι λήψεων. Θα παραθέσουµε δύο παραδείγµατα µαζί µε τις ρυθµίσεις της µηχανής.
-Κοντινά κάδρα: χρησιµοποιείτε την Μacro λειτουργία µε flash, Αuto White Balance και προτεραιότητα διαφράγµατος (Aperture Priority) -εφόσον διατίθεται- µε µεσαίο διάφραγµα π.χ. f/5,6.
-Πιο γενικά πλάνα. Με απενεργοποιηµένο το Macro, χωρίς flash, Auto White Balance, Matrix φωτοµέτρηση και προτεραιότητα διαφράγµατος (Aperture Priority) -εφόσον διατίθεται- στο f/2.8.
• Κλειδώνετε το focus στα µάτια του θέµατος.
• Αν δεν σκοπεύετε να µείνετε στην επιφάνεια του νερού, χρειάζονται πέρα από τις φωτογραφικές ικανότητες και κάποιες αντίστοιχες καταδυτικές. Προπονηθείτε.
• Απενεργοποιείστε οριστικά το ψηφιακό zoom. Δεν δίνει καλή ποιότητα.
• Αν υπάρχει η δυνατότητα, ρυθµίστε τη µηχανή πριν µπείτε στο νερό. Ελέγξτε τις διάφορες ρυθµίσεις π.χ. µέγεθος αρχείων, από πριν. Αν η µηχανή και η κάρτα το επιτρέπουν, τραβήξτε σε RAW.
