Το άνοιγμα της ταινίας βρίσκει την Πετρούνια να κοιμάται. Είναι κουκουλωμένη κάτω από τα σκεπάσματα, μέχρι που η μητέρα της την ξυπνά και της φέρνει το πρωινό στο κρεβάτι. Από τα πρώτα εκείνα λεπτά, ο θεατής πιάνει στον αέρα ότι κάπως έτσι πρέπει να είναι και η ζωή της γενικότερα: κρυμμένη στην αφάνεια.
Πράγματι, η ηρωίδα μας είναι 32 ετών, ζει στην πόλη Στιπ της Βόρειας Μακεδονίας, έχει πτυχίο ιστορίας αλλά καμιά προϋπηρεσία στον τομέα της παρά μόνο ως περιστασιακή σερβιτόρα. Δεν έχει σύντροφο και μένει ακόμα στο ίδιο σπίτι με τους γονείς της, με μια μητέρα η οποία δεν αφήνει καμιά ευκαιρία να πάει χαμένη χωρίς να της υπενθυμίζει πόσο γερασμένη και αποτυχημένη είναι, και την παντελή «απούσα παρουσία» του πατέρα της σαφώς πιο υποστηρικτική έστω και αμυδρά απέναντι στην κόρη του.
Η παραιτημένη κοπέλα, τόσο εμφανισιακά όσο και ψυχικά, δέχεται ακόμα ένα – σεξιστικό αυτή τη φορά – πλήγμα όταν περνά από συνέντευξη για εύρεση εργασίας. Ο υποτίθεται γοητευτικός εν δυνάμει εργοδότης της, αφού δεν διστάζει να τη χαϊδέψει με χυδαίο τρόπο, της πετά κατάμουτρα ότι «είσαι τόσο άσχημη που δεν θέλω καν να σε πηδήξω». Και φυσικά ούτε λόγος για πρόσληψη.
Όταν την ημέρα εορτασμού των Θεοφανείων βρεθεί κοντά στο ποτάμι την ώρα που ρίχνουν τον σταυρό και κατά το έθιμο οι άντρες πέφτουν στα παγωμένα νερά για να τον πιάσουν, μοιάζοντας πλέον με απασφαλισμένη χειροβομβίδα αποφασίζει σε έναν αυθορμητισμό της στιγμής να πέσει κι αυτή με τα ρούχα και τελικά είναι εκείνη που καταφέρνει να τον βγάλει από το νερό. Λέγεται άλλωστε ότι όποιος τον πιάσει, θα έχει τύχη όλη τη χρονιά και η Πετρούνια τη χρειάζεται απελπισμένα. Το σίγουρο είναι πάντως ότι από εκείνη τη στιγμή η πιο θαρραλέα περιπέτεια της ζωής της ξεκινά.
Το τσούρμο των λεβέντηδων ενώ αρχικά ξαφνιάζεται, στη συνέχεια βγάζει στη φόρα όλα τα traditionally πατριαρχικά, σεξιστικά και γενικώς «χριστιανοφιλάνθρωπά» του στοιχεία. Περιτριγυρίζει απειλητικά τον παπά και προσπαθεί να τον πείσει (με τον απαραίτητο τσαμπουκά πάντα) ότι ως γυναίκα δεν έχει δικαίωμα να βουτήξει για τον σταυρό, ο οποίος εννοείται πρέπει να επιστραφεί πάραυτα αφού πρόκειται καθαρά για…κλοπή. Τελικά η πρωταγωνίστρια συλλαμβάνεται και κρατείται στο αστυνομικό τμήμα, αρνείται όμως να τον παραδώσει. «Δεν έχω το δικαίωμα να είμαι ευτυχισμένη;», αναρωτιέται την ίδια στιγμή που η Εκκλησία ζητά πίσω τον σταυρό της, ο ιερέας παραπαίει ανάμεσα στη συνείδησή του και τα έθιμα χωρίς να λαμβάνει σταθερά θέση, οι αστυνομικοί αδιάφοροι και χοντροκομμένοι κάνουν απλώς τη δουλειά τους, οι εν λόγω άντρες ξεπερνούν πλέον κάθε όριο λογικής και αυτοσυγκράτησης και ορμούν στον χώρο που κρατείται σαν όχλος που θέλει να λιθοβολήσει χωρίς δίκη το θύμα του. «Αυτή η γυναίκα είναι ο διάβολος προσωποποιημένος», λένε και τη σπρώχνουν, τη φτύνουν και σχεδόν βιαιοπραγούν σωματικά.
Μέσα σε όλα αυτά, η δυναμική δημοσιογράφος Σλάβικα αποτελεί μάλλον την κάπως κωμική νότα της ιστορίας που κάνει τα πάντα προκειμένου να βγάλει κυριολεκτικά από τη μύγα ξίγκι θεωρώντας ότι καλύπτει την είδηση της χρονιάς.
Η Βόρεια Μακεδονία στα χειρότερά της λοιπόν. Χειρότερη κι από τον Μεσαίωνα, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά. Παρ’ όλο που στο δεύτερο μέρος οι ρυθμοί αρχίζουν κάπως να κουράζουν, η σκηνοθέτιδα Τεόνα Στρούγκαρ Μιτέφσκα κάνει όλα τα παραπάνω κάτι περισσότερο από crystal clear: μια γυναίκα που δεν την πιάνει το μάτι σου βρίσκει το θάρρος να κάνει την επανάστασή της ενάντια σε οτιδήποτε την καταπιέζει, και στο πρόσωπό της συμβολίζεται κάθε είδους αντιπαράθεση συντηρητισμού και προοδευτισμού: στη θρησκεία, την κοινωνία, στους εκπροσώπους του νόμου. Φυσικά, το μεγαλύτερο βάρος πέφτει στην ερμηνεία και τις εκφράσεις της Ζορίκα Νουσέβα.
Αναρωτιέστε αν τελικά ο σταυρός της έφερε όντως τύχη; Η ίδια τον παραδίδει μόνη της, χωρίς βία, χαμογελώντας. Ισχυρίζεται ότι δεν τον χρειάζεται πια, και φεύγοντας, ο μοναδικός αστυνομικός που την υπερασπίστηκε της λέει με νόημα ότι «δεν πρόκειται να χαθούν».
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Χώρα: Βόρεια Μακεδονία, Βέλγιο, Γαλλία, Κροατία, Σλοβενία, 2019
Παραγωγή: Σεμπαστιάν Ντελογιέ, Μαρί Ντιμπάς, Ζντένκα Γκολντ, Ντανιέλ Χοσεβάρ, Ελι Μίροβιτζ, Λαμπίνα Μιτέφσκα
Σκηνοθεσία: Τεόνα Στρούγκαρ Μιτέφσκα
Σενάριο: Τεόνα Στρούγκαρ Μιτέφσκα, Ελμα Ταταράτζικ
Πρωταγωνιστούν: Ζορίκα Νουσέβα, Λαμπίνα Μιτέφσκα, Στεφάν Βουζίσικ, Σουάντ Μπεγκόφσκι
Διάρκεια: 100 λεπτά
