1890, Νέα Αγγλία. Ένας απομονωμένος βράχος, ένα μικρό κομμάτι άγονης γης συμμαχεί με τα υπόλοιπα τραχιά στοιχεία της φύσης – κύματα που σχεδόν επιτίθενται στη στεριά, βροχή ανάκατη με αλμύρα, το μολυβί του ουρανού που δεν ξανοίγει ποτέ, ο άνεμος που σφυρίζει.
Σε πείσμα όλων αυτών των φυσικών φαινομένων, (αντι)στέκεται ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα: ο φάρος, που σκοπός του είναι να προειδοποιεί, να προστατεύει τους ναυτικούς από μια εν δυνάμει σύγκρουση. Μέσα εκεί δύο άνθρωποι έγκλειστοι – ο δημιουργός εγκλωβισμένος μέσα στο δημιούργημά του – δεν θα καταφέρουν να αποφύγουν τη μεγαλύτερη σύγκρουση της ζωής τους.
Ο νεαρός Ephraim Winslow στέλνεται για τέσσερις εβδομάδες ως βοηθός του ιδιότροπου, ψημένου ναυτικού Wake. Αφού περάσουν αρκετά λεπτά χωρίς να ανταλλάξουν λέξη θυμίζοντας αυτομάτως κάτι από βωβή ταινία κινηματογράφου, οι πρώτες τους κιόλας φράσεις προοικονομούν το τεντωμένο σκοινί που θα τραβηχτεί μέχρι τα άκρα.
Ο Wake ξεκαθαρίζει ποιός κάνει κουμάντο από την αρχή. Είναι παλαιότερος, πεπειραμένος, κι έχει το μοναδικό προνόμιο να ανεβαίνει και να ανάβει τη λάμπα του φάρου. Μάλιστα, κατά έναν παράδοξο και εμμονικό τρόπο κάνει τα πάντα για να εμποδίσει τον νεαρό ακόμα και να την πλησιάσει. Τον φορτώνει σαδιστικά ξανά και ξανά με όποια αγγαρεία μπορεί να σκαρφιστεί ο ανθρώπινος νους – να κουβαλήσει, να καθαρίσει, να βάψει, να τρίψει, να γυαλίσει. Ο Wake όμως έχει κι ένα άλλο ταλέντο, να εξαντλεί μέχρι τρέλας την υπομονή των εκάστοτε βοηθών του.
Λίγο πριν κλείσει ο μήνας και η θητεία του Ephraim εκεί, εξαιτίας μιας ισχυρής καταιγίδας, η βάρκα που θα τον επέστρεφε δεν φτάνει ποτέ. Τώρα πια είναι παγιδευμένοι επ’ αόριστον σε μια σκληρή, επαναλαμβανόμενη ρουτίνα που τους ποτίζει αργά και νοσηρά όπως και η υγρασία τα τρόφιμα που αρχίζουν να σαπίζουν.
Οι μερίδες φαγητού λιγοστεύουν, η σεξουαλική στέρηση κορυφώνεται και το αλκοόλ κοντεύει να φτάσει σε ποσότητα τη βροχή που πέφτει ατελείωτα. Σε αυτό το αφιλόξενο περιβάλλον όλα μοιάζουν να διογκώνονται πέραν του φυσιολογικού, τόσο που ακόμα και το κράξιμο ενός γλάρου μοιάζει σαν να τους περιγελά. Σκέψη, συνείδηση και πράξεις θολώνουν και δίνουν τη θέση τους σε όνειρα, φαντασιώσεις, ένοχο παρελθόν, μυστικές επιθυμίες, γοργόνες και πλοκάμια. Η κατάβαση στα κατώτερα ένστικτα και την παράνοια δεν έχει φρένο και ένα παιχνίδι εξουσίας και εναλλαγής ρόλων ξεκινά.
Κάπως έτσι θολώνει και η κρίση του θεατή, που σε συνδυασμό με τις αφηγήσεις, τις αντιφάσεις και τα ψέματά τους παύει να ξεχωρίζει το πραγματικό από το φανταστικό.
Ο σκηνοθέτης Robert Eggers έχει διαλέξει προσεκτικά το τοπίο μέσα στο οποίο θα παιχτούν μέχρι τέλους όλες οι πράξεις της τραγωδίας. Η λήψη σε ασπρόμαυρο φιλμ και η σχεδόν τετράγωνη οθόνη επιτείνει το ήδη στενό, κλειστοφοβικό δωμάτιο που διαδραματίζονται τα γεγονότα. Όλες οι σκηνές είναι λεπτομερειακά προσεγμένες σαν φωτογραφίες βαλμένες στη σειρά, σαν κάδρα με φωτοσκιάσεις ή πιο σκοτεινά που αλλοιώνουν αντίστοιχα την όψη των προσώπων (φωτογραφία Jarin Blaschke). Τα οράματα και οι παραισθήσεις σφυροκοπούν την οθόνη από την αρχή της ιστορίας και υπερτονίζονται από τον ογκώδη ήχο της σειρήνας σε έναν ενοχλητικό, επαναλαμβανόμενο ρυθμό.
Οι χαρακτήρες είναι αντιπαθείς σε αυτό το παράξενο και δύσκολο έργο, όμως οι ερμηνείες είναι τόσο καλές όσο μπορεί να υποψιαστεί κανείς εκ των προτέρων και μόνο από το trailer. Τα εύσημα «βαραίνουν» ισότιμα και τους δύο πρωταγωνιστές.
Ο Willem Dafoe με τη μπερδεμένη γενειάδα, τα ξερά χείλη και τη λάμπα να τονίζει τις αυστηρές σκιές στο πρόσωπό του από χαμηλά, απαγγέλει ακατανόητους στίχους και κατάρες με προφορά εποχής θυμίζοντας δωρική μορφή Παλαιάς Διαθήκης και ταυτόχρονα δαίμονα της θάλασσας.
Ο Robert Pattinson, όταν επιτέλους καταφέρνει να αγγίξει το φως/φωτιά του φάρου, δεν θυμίζει σε τίποτα πια άνθρωπο. Το πρόσωπό του γεμάτο αίμα και χώμα, τρομακτικό και μαύρο σαν την ψυχή του. Άλλη εξιλέωση δεν υπάρχει, παρά μόνο η κάθαρση: οι γλάροι σκίζουν και τρώνε τα σωθικά του. Μόνο που αυτός εδώ ο καινούριος Προμηθέας δεν τιμωρείται για το δώρο που έκανε στους ανθρώπους αλλά για τις δικές του ανίερες πράξεις.
Κρίνοντας πάντως από την αντίδραση των συνθεατών μου, την ταινία αυτή κάποιοι θα τη λατρέψουν από την αρχή και κάποιοι άλλοι θα τη χαρακτηρίσουν έναν αλλόκοτο, ακατάληπτο αχταρμά με overdose στοιχεία καθώς φτάνουμε προς στο τέλος.
The choice is yours.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Χώρα: Καναδάς, Αμερική
Διάρκεια: 109′
Σκηνοθεσία: Ρόμπερτ Έγκερς
Παίζουν: Γουίλεμ Νταφόε, Ρόμπερτ Πάτινσον, Βαλέρια Κάραμαν
