Μαίρη Χρονοπούλου: “Το χώμα βάφτηκε κόκκινο” και το γύρισμα με τις βδέλλες
Η ελληνική ταινία που πήγε στα Όσκαρ
Το 1965 θεωρήθηκε μια χρονιά-σταθμός για την ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου, αφού η ταινία του Βασίλη Γεωργιάδη “Το χώμα βάφτηκε κόκκινο” ήταν από τις λιγοστές δικές μας ταινίες που κατάφεραν να φτάσουν μέχρι τα Όσκαρ ως υποψήφια για το βραβείο Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας με πρωταγωνιστή τον Νίκο Κούρκουλο.
Το σενάριο το είχε γράψει ο Νίκος Φώσκολος που συνεργαζόταν για πρώτη φορά με τη Φίνος Φιλμ, η οποία επέβαλε ως σκηνοθέτη τον Γεωργιάδη, θεωρώντας τον τον καλύτερο για να αποδώσει το δύσκολο αυτό εγχείρημα.
Η ταινία, με φόντο το μεγάλο θεσσαλικό πρόβλημα για τη διανομή της γης στη Μικρή Ελλάδα του 1907, αφηγείται τη σύγκρουση ενός μεγαλοτσιφλικά με τον μορφωμένο γιο του, ο οποίος παίρνει το μέρος των ταλαιπωρημένων κολίγων. Παράλληλα αναπαριστά τη δολοφονία του συνδικαλιστή Μαρίνου Αντύπα, ανιψιού ενός από τους πλουσιότερους γαιοκτήμονες της περιοχής, που με τους φωτισμένους λόγους του κατάφερε να ξεσηκώσει τους καλλιεργητές.
Οι μαζικοί αγώνες έφεραν το 1914 την αγροτική μεταρρύθμιση που κατήργησε τις μεγάλες ιδιοκτησίες και μοίρασε τη γη στους καλλιεργητές. Το πρώτο καστ του φιλμ είχε γίνει με τον Νίκο Κούρκουλο στον ρόλο του καλού και τον Γιώργο Φούντα στον ρόλο του κακού. Η ταινία γυρίστηκε στη Θεσσαλία, αλλά πριν να φτάσουν στον τόπο του γυρίσματος, ο Φούντας χρειάστηκε, για κάποια επαγγελματική του υποχρέωση, να ταξιδέψει στη Ρωσία.
Αναγκάστηκαν τότε να καθυστερήσουν το γύρισμα, αλλά μετά από αυτή την αναβολή ο Φούντας ειδοποίησε πως έπρεπε να ταξιδέψει και στη Γαλλία και θα έλειπε για ακόμη ένα μήνα. (Με τις ταινίες του Κακογιάννη, η φήμη του είχε ξεπεράσει τα ελληνικά σύνορα και ήταν περιζήτητος, αφού είχε προτάσεις και από το εξωτερικό.) Μετά απ’ όλες αυτές τις αναβολές, η παραγωγή αποφάσισε να προχωρήσει σε νέο κάστινγκ δίνοντας τον ρόλο του κακού στον Νίκο Κούρκουλο και τον ρόλο του καλού στον Δημήτρη Παπαμιχαήλ.
Ο Κούρκουλος όμως αντέδρασε, αφού στη συνείδηση του κοινού εκείνος ήταν πάντα ο καλός και ο δίκαιος που πάλευε ενάντια στο κακό και στην εκμετάλλευση των φτωχών. Ο Βασίλης Γεωργιάδης, έχοντας δει τυχαία την ταινία “Καταιγίδα” με την Ντόρα Γιαννακοπούλου κι έναν νέο ηθοποιό που έπαιζε τον “ευγενικό” ρόλο ενός πιανίστα, σκέφτηκε πως θα μπορούσε αυτός ο νέος και άγνωστος μέχρι τότε ηθοποιός να είναι ιδανικός για τον ρόλο του κακού στην ταινία.
Εκείνος ο ηθοποιός ήταν ο Γιάννης Βόγλης, ο οποίος, παίζοντας τελικά τον ρόλο, σημείωσε μεγάλη επιτυχία κι έτσι ξεκίνησε την τόσο πετυχημένη πορεία του στο πανί της μεγάλης οθόνης. Εφόσον είχε βρεθεί πλέον και ο ρόλος του κακού, έπρεπε να βρουν και την πρωταγωνίστρια του φιλμ. Τότε ο Κούρκουλος πρότεινε τη Μαίρη Χρονοπούλου για τον πρώτο γυναικείο ρόλο. Ένας ρόλος που έδωσε επίσης μεγάλη ώθηση στην καριέρα της και της άνοιξε και τη μεγάλη πόρτα της Φίνος.
Σχετικά με την ταινία, ο Νίκος Φώσκολος είχε διηγηθεί στον Μάκη Δελαπόρτα: ”Ο Κούρκουλος ήταν ο πιο τολμηρός, ο πιο παθιασμένος πρωταγωνιστής που γνώρισα στη ζωή μου. Δεν έχω γνωρίσει πιο σκληρό εργάστη πάνω στη δουλειά. Όλα για το έργο, όλα για την επιτυχία. Έμαθε να τουφεκάει καλπάζοντας πάνω σε άλογο, μέσα σ’ ένα μήνα, για “Το χώμα βάφτηκε κόκκινο”. Όχι με πιστόλι, αλλά με τουφέκι. Έφτανε πολλές φορές σε σημείο υπερβολής, να εκθέτει τον ίδιο του τον εαυτό, αλλά και τον σκηνοθέτη, γιατί τότε οι ηθοποιοί ήταν ανασφάλιστοι και την ευθύνη είχε ο σκηνοθέτης. Όμως άξιζε τον κόπο, γιατί οι σκηνές που γυρίσαμε έχουνε μείνει στην ιστορία”.
Η ταινία προβλήθηκε στο εξωτερικό με τον τίτλο “Blood on the land” και είχε ακόμα διαγωνιστική συμμετοχή στο Φεστιβάλ Κάρλοβι Βάρι το 1966 και ανεπίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ Καννών την ίδια χρονιά.
Την υπέροχη μουσική υπόκρουση είχε γράψει ο Μίμης Πλέσσας, και ο Νίκος Κούρκουλος τραγούδησε μοναδικά το Αητέ και παλικάρι που κυκλοφόρησε στο σάουντρακ της ταινίας εκείνης της εποχής. Πρώτη προβολή στην Αθήνα στις 11 Ιανουαρίου του 1966 με 588.101 εισιτήρια. Έπαιζαν ακόμη οι ηθοποιοί: Άγγελος Αντωνόπουλος, Ελένη Κριτή, Αθηνόδωρος Προύσαλης και πολλοί άλλοι.
Το γύρισμα με τις βδέλλες
Για “Το χώμα βάφτηκε κόκκινο”, η Μαίρη Χρονοπούλου διηγήθηκε μια απίθανη ιστορία στον Δελαπόρτα από το παρασκήνιο των γυρισμάτων, που αρκετές φορές δεν ήταν απλά κοπιαστικά και δύσκολα, αλλά επώδυνα και επικίνδυνα. Ήταν καλοκαίρι του 1965 όταν όλο το συνεργείο της ταινίας, τεχνικοί και ηθοποιοί, μεταφέρθηκε στον κάμπο των Τρικάλων και μάλιστα στην Πατουλιά, εκεί όπου διαδραματίστηκε και η αληθινή ιστορία του Κιλελέρ. Πολλές από τις σκηνές του φιλμ γυρίστηκαν σ’ ένα πέτρινο αρχοντικό, που ήταν ένα από τα πιο χαρακτηριστικά κονάκια τσιφλικάδων, με τη δική του ιστορία.
Σε ποιό ζώδιο ανήκαν οι αγαπημένοι μας Έλληνες καλλιτέχνες (Α’Μέρος)
Η Μαίρη Χρονοπούλου θυμόταν ένα από τα πιο δύσκολα γυρίσματα που έγιναν στον κάμπο με τη λιμνοθάλασσα. Στη συγκεκριμένη σκηνή, καθώς κουβαλούσε ένα κάρο μέσα στα λασπόνερα, της επιτίθεται για να τη βιάσει ο Γιάννης Βόγλης, που έπαιζε τον κακό στη ταινία, μέχρι που εμφανίστηκε ο Κούρκουλος και την έσωσε μετά από ένα γρονθοκόπημα που έπεσε μεταξύ τους.
Μια δύσκολη σκηνή όπου έπρεπε οι ηθοποιοί να είναι πολύ συγκεντρωμένοι για να βγει γρήγορα. Η Μαίρη όμως, βλέποντας τα στάσιμα νερά της λιμνοθάλασσας και του βάλτου, ανησύχησε: “Εδώ αποκλείεται να μην έχει βδέλλες” είπε στον Γεωργιάδη, “Όχι Μαίρη μου, μην ανησυχείς, δεν έχει. Το έχουμε τσεκάρει. Εσύ ντύσου καλά και δε θα έχεις πρόβλημα”.
Ρώτησε και τον Κόυρκουλο, κι εκείνος της είπε το ίδιο. Αλλά το ίδιο της απάντησαν και όλοι από το συνεργείο. Ώσπου ρώτησε τους ντόπιους του χωριού.
“Κυρία Μαίρη, τα νερά είναι γεμάτα βδέλλες” της είπαν. “Πώς θα μπείτε;”
“Δεν υπάρχει τρόπος να προστατευτώ;” τους ρώτησε.
“Υπάρχει. Ή δε θα μπείτε καθόλου ή δε θα μυρίζετε σαν άνθρωπους” της είπαν και της εξήγησαν τι έπρεπε να κάνει για να μην την πλησιάσουν οι βδέλλες!
Έτσι λοιπόν, την άλλη μέρα το πρωί που ήταν το γύρισμα, ξύπνησε από τα χαράματα και πήρε τα μέτρα της χωρίς να πει τίποτα σε κανέναν.
“Ναι, ξύπνησα από τα χαράματα και έκανα ό,τι μου είπαν οι γέροι του χωριού” μου είπε. “Αρχικά πήρα βενζίνη και αλείφτηκα από τα δάκτυλα των ποδιών μου μέχρι τη μέση. Μετά έβαλα πετρέλαιο και πάνω απ’ το πετρέλαιο ψεκάστηκα μ΄ ένα μπουκάλι άρωμα. Πάνω από το άρωμα άδειασα κι ένα μπουκάλι αρωματικό ταλκ και μετά φόρεσα ένα χοντρό χωριάτικο καλσόν. Για να είμαι και απόλυτα σίγουρη, πάνω κι απ’ το καλτσόν ξανά πετρέλαιο και ξανά βενζίνη. Όποιος με πλησίαζε λιποθυμούσε από τη μυρωδιά, αλλά εμένα τι μ’ ένοιαζε; Ήμουνα σίγουρη πως δεν θα με πλησίαζαν οι βδέλλες, αφού δεν είχα πια την ανθρώπινη μυρωδιά.
Η σκηνή έγινε κανονικά μέσα στα λασπόνερα. Εγώ, ατάραχη, έπαιζα κανονικά αφού δεν τόλμησε να με πλησιάσει καμία βδέλλα. Αντίθετα ο Κούρκουλος με τον Βόγλη μούγκριζαν μέχρι να τελείωσει το πλάνο, αφού μέσα από τα παντελόνια τους και τις μπότες τους οι βδέλλες τούς είχαν καταματώσει και κρεμόντουσαν σαν κρόσσια. Βλαστήμαγαν την ώρα και τη στιγμή που αποφάσισαν να μπουν στον βάλτο χωρίς να πάρουν μέτρα. Πίστευαν πως, επειδή φορούσαν παντελόνια, δε θα περνούσαν οι βδέλλες από μέσα. Όσο για μένα, γελούσα με το πάθημά τους, γιατί όλοι ήταν συννεννοημένοι να μη μου πουν τίποτα ξέροντας πως δεν θα δεχόμουν να μπω στον βάλτο.”
“Καλά να πάθετε, αφού δε με προφυλάξατε και δε μου είπατε την αλήθεια” τους είπα. “Γελάει καλύτερα όποιος γελάει τελευταίος, αγαπημένοι μου, για να μη σας πω κι αυτό… Πως όποιος σκάβει το λάκκο του άλλου πέφτει ο ίδιος μέσα. Βρήκατε να κοροϊδέψετε τη Μαίρη Χρονοπούλου… Χα χα χα”.
(Αποσπάσματα από το βιβλίο το Μάκη Δελαπόρτα, Τα Backstage του ελληνικού κινηματογράφου)
Δείτε ακόμη:
Φίνος Φιλμς: Σπάνιες φωτό πίσω από τις κάμερες!
Ρένα Βλαχοπούλου: Δείτε την μαζί με τον σύζυγό της να παίζουν σε ταινία της Φίνος Φιλμ!
Ανδρέας Ντούζος: Έφυγα από την Φίνος Φιλμ γιατί δεν δέχτηκα να ”ξεσκονίσω” γνωστό σκηνοθέτη
Δείτε την Ζωή Λάσκαρη σε μία σπάνια πόζα φορώντας μόνο με μία πετσέτα
