Αλέκος Αλεξανδράκης: Όταν τον απογοήτευσε η κομμουνιστική θεωρία
Στο περιοδικό ”ΜΙΑ” βρήκαμε μία ενδιαφέρουσα συνέντευξη του Αλέκου Αλεξανδράκη που μιλάει για τα πιστεύω του και την σύντροφό του τότε Νόνικα Γαληνέα. Το αφιέρωμα που ακολουθεί είναι του 1987 της Βένιας Γονατοπούλου.
Μιλάει με νοσταλγία για το παρελθόν του, αλλά υπερασπίζεται με πείσμα το παρόν. Ο Αλέκος Αλεξανδράκης, 58 χρονών τότε, ξεκαθάριζε τη θέση του απέναντι στην πολιτική, τις καλλιτεχνικές του επιδιώξεις και τις προσωπικές του επιλογές.
Δέχτηκα να ξαναγυρίσω στον κινηματογράφο, γιατί μου άρεσε πάρα πολύ το σενάριο του φιλμ του Κώστα Βρεττάκου κι ακόμα γιατί μου ζητήθηκε, επιτέλους, να υποδυθώ έναν άνθρωπο της ηλικίας μου. Τόσα χρόνια μου πρότειναν πράγματα που θύμιζαν έντονα τις παλιές κακές ελληνικές ταινίες. Θυμόντουσαν τον παλιό Αλεξανδράκη.
Όμως στην ηλικία μου είναι λίγο αστείο να κάνω τον “ζεν-πρεμιέ”. Έτσι έλεγα συνεχέια “όχι”. Για να πει “ναι” – δεκαπέντε χρόνια μετά τη “Μαρία της Σιωπής”, όπου πρωταγωνιστούσε με την Αλίκη Βουγιουκλάκη – στο ρόλο του Μαρκιανού, αυτού του παραιτημένου δημοσιογράφου και διανοούμενου, που ξαναβυθίζεται, σχεδόν παρά τη θέλησή του στο αγωνιστικό του παρελθόν, για να βρει τα πρόσωπα των παλιών συντρόφων του ανθρωπάκια με ξεφτισμένα ιδανικά. Υπάρχει μια πίκρα και μια απογοήτευση στα “Παιδιά της Χελιδόνας” (και η “Χελιδόνια” δεν είναι παρά η Ελλάδα η ίδια”, διευκρινίζει ο Αλέκος Αλεξανδράκης.
Αλέκος Αλεξανδράκης: Όταν τον απογοήτευσε η κομμουνιστική θεωρία
Έχετε και εσείς, κύριε Αλεξανδράκη, ένα παρόμοιο παρελθόν στον χώρο της Αριστεράς. Η απογοήτευση του δημοσιογράφου που υποδύεστε σας αντιπροσωπεύει και σαν άνθρωπο;
Δεν ξέρω αν μπορώ να πω ότι νιώθω απογοητευμένες, παρ’ όλο που έχουμε πικραθεί πολύ στον τόπο μας. Έχουμε δει θαυμάσιους αγωνιστές να κηλιδώνονται από το ίδιο τους το κόμμα, έχουμε δει πολλά… Σήμερα λαχταρώ κάτι καινούριο, γιατί διαπιστώνω ότι τα ιδανικά, οι ιδεολογίες, έχουν αρχίσει σιγά – σιγά να παλιώνουν. Ίσως όχι για μας, τα νέα παιδιά όμως αναζητούν κάτι άλλο. Εγώ, που μεγάλωσα με τον Μαρξ και τον Λένιν, όταν συζητώ με νέους νιώθω ότι έχουν απέναντί τους ένα γέρο. Δεν μπορεί μια φιλοσοφία τόσων ετών να τους συγκινήσει, όταν η τεχνολογία έχει προχωρήσει με τέτοια αλματώδη βήματα. Αυτά τα παιδιά αναζητούν κάποια ιδεολογία και δεν την βρίσκουν…
Πιστεύετε δηλαδή ότι ο μαρξισμός είναι ξεπερασμένος σήμερα;
Πιστεύω ότι η ίδια η κομμουνιστική θεωρία αυτή τη στιγμή είναι εκτός τόπου και χρόνου. Ασφαλώς ήταν καλή για την εποχή που οι άνθρωποι δεν είχαν να φάνε, οι εργάτες δούλευαν σαν σκυλιά. Η ανθρωπότητα όμως έχει προχωρήσει. Σήμερα οι εργάτες έχουν το αυτοκινητάκι τους, την τηλεόρασή τους, ζητάνε άλλα πράγματα. Νομίζω ότι ο κομμουνισμός σαν ιδανικό έχει πια ξεπεραστεί. Μακάρι να έβγαινε ένας καινούριος Μαρξ, που θα μπορούσε να προσφέρει μια διέξοδο, με βάση τα επιτεύγματα της εποχής. Δεν μπορούμε να μείνουμε όμως στην ιδεολογία του μουζίκου. Δεν γίνεται…
Απαρνείστε λοιπόν το παρελθόν σας;
Καθόλου. Αντίθετα, το ευγνωμονώ, γιατί πιστεύω ότι αν έγινα σωστός άνθρωπος – όσο έγινα – το οφείλω σε αυτή ακριβώς την ιδεολογία. Κι ακόμα χάρη σ’ αυτήν την ιδεολογία πέρασα μια γεμάτη ζωή. Όμως σήμερα λαχταρώ κάτι καινούριο. Θα σας πω κάτι που φαίνεται ίσως παιδικό, όμως όταν βλέπω τι κάνει η UNICEF σ’ όλο τον κόσμο, σκέφτομαι τι ωραία που θα ήταν να κυβερνούσαν αυτοί οι άνθρωποι σε κάθε τόπο…
Δίνετε την εντύπωση ανθρώπου μάλλον απογοητευμένου από την πολιτική…
Κοιτάξτε, εξακολουθώ να ανήκω στον αριστερό χώρο. Απόδειξη ότι είμαι από τα ιδρυτικά μέλη της Ε.ΑΡ., του νέου κόμματος της Αριστεράς. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορώ να εκφράσω τις απόψεις μου και την αγωνία μου για το ότι δεν υπάρχει στην εποχή μας ένας καινούριος φιλόσοφος, ικανός να συναρπάσει όλους τους νέους, που σήμερα βρίσκουν αδιέξοδο στα ναρκωτικά. Υπήρχε περίπτωση να παίρνει ναρκωτικά κανείς στην περίοδο της γερμανικής κατοχής; Τότε όλοι είχαμε στόχους, αγωνιζόμαστε… ‘Η και αργότερα, στα χρόνια μετά τον Εμφύλιο… Στη δουλειά μας αγωνιστήκαμε πραγματικά και ήταν σκληρά τα πράγματα τότε… Ακόμα και στη δεκαετία του ’60…
Αλέκος Αλεξανδράκης: Όταν τον απογοήτευσε η κομμουνιστική θεωρία
Ήταν η εποχή που γυρίζατε τη “Συνοικία το όνειρο” και η Αστυνομία, απ΄ότι ξέρω, διέκοπτε κάθε τόσο τα γυρίσματα…
Ναι, η δεξιά δεν αστειευόταν τότε. Το γύρισμα της ταινίας ήταν, τολμώ να πω, ηρωισμός. Τράβηξε τόσα που μετά δεν ξανασκηνοθέτησα άλλη ταινία. Ήταν και η παραγωγή δική μου. Για να τη κάνω, φύλαγα όσα χρήματα μάζευα από τις παραγωγές του Φίνου και βέβαια τα έχασα όλα. Η ταινία απαγορεύτηκε, μετά επιτράπηκε λογοκριμένη, χάρη στην επέμβαση της Ελένης Βλάχου.
Πώς έγινε αυτό;
Όταν η Βλάχου διάβασε για την απαγόρευση της ταινίας, κάλεσε την “Καθημερινή”, όπου υπήρχε και αίθουσε προβολής, για να τη δει. Και μόλις την είδε, πήρε τηλέφωνο τον Καραμανλή, που ήταν τότε πρωθυπουργός, και το τι του είπε, δεν λέγεται… “Πού την βρήκατε κομμουνιστική αυτήν την ταινία; Θα γίνετε ρεζίλι αν δεν την επιτρέψετε. Θα εξευτελιστείτε”. Έτσι πήρα, επιτέλους, άδεια με τον όρο όμως να περάσει η ταινία από λογοκρισία. Κόπηκε ένα ολόκληρο τμήμα της, όπου παρουσιαζόταν ένας εργάτης, που προσπαθούσε να συνειδητοποιήσει τους συναδέλφους του, κόπηκαν όμως και εντελώς ανώδυνα πράγματα. Έκοψαν, ας πούμε, τη φράση “μα δεν υπάρχει Θεός;” με το σκεπτικό ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρχει Έλληνας που να αναρωτιέται αν υπάρχει Θεός! Μετά από όλα αυτά δεν επιχείρησα πότε να κάνω δική μου ταινία…
Και ξαναγυρίσατε, τουλάχιστον στον κινηματογράφο, στους ρόλους τους “ζεν-πρεμιέ”… Αλήθεια, πως επέδρασε πάνω σας αυτή η ιδιότητα;
Η μόνη επίδραση που είχε πάνω μου ήταν ότι προσπαθούσα μανιωδώς να απαλλάγω από αυτό το είδος, που μου είχε γίνει κυριολεκτικά βραχνάς. Τι φοβερά εγκλήματα έκανα τότε, τι αηδίες γύριζα… Στο γύρισμα, θυμάμαι, πεθάιναμε από τα γέλια, ντρεπόμαστε να πούμε τα λόγια. Πού να το φανταστώ ότι μετά από τόσα χρόνια θα τις ξαναπρόβαλε η τηλεόραση… Αν το ‘ξερα, δεν θα τις έκανα. Από τόσες ταινίες που έχω κάνει, άντε να “τρώγονται” τρεις – τέσσερις. Βεβαίως, αργότερα, άρχισα να αρνούμαι ρόλους “ζεν-πρεμιέ” και στον κινηματογράφο και στο θέατρο. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια, έχω αρχίσει να υποδύομαι άνδρες μεγαλύτερους από την ηλικία μου. Όπως ο ρόλος στο “Μακρύ ταξίδι της μέρας μέσα στη νύχτα” του Ο’ Νηλ, που ανεβάζουμε φέτος. Ο ήρωας που θα παίξω είναι 65 χρονών και εγώ είμαι 58.
Λέγεται από πολλούς ότι η σχέση σας με την κ. Γαληνέα σας έχει βλάψει καλλιτεχνικά. Αρκετοί μάλιστα αποδίδουν σε εκείνη τις καλλιτεχνικές σας επιλογές όλα τα προηγούμενα χρόνια…
Το ‘χω ακούσει πολλές φορές και δεν είναι καθόλου αλήθεια. Όλοι μου οι συνεργάτες ξέρουν ότι δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει κάτι αν δεν το πω εγώ. Ο τελευταίος λόγος είναι πάντα δικός μου.
Αλήθεια; Κι όμως δείχνει δυναμικός άνθρωπος η κ. Γαληνέα…
Καθόλου. Έτσι δείχνει, έτσι δείχνουν οι γυναίκες. Απλώς είναι πιο δουλευταρού από εμένα, ασχολείται με τα διάφορα οργανωτικά που εγώ βαριέμαι.
Και ο τρόπος της ζωής σας έχει αλλάξει. Σας βλέπουμε συχνά στις κοσμικές στήλες.
Αυτοί έρχονται και φωτογραφίζουν, δεν πάω εγώ σε αυτούς. Εκεί που πήγαινα και με φωτογράφιζαν ήταν ο Μινωτής, ο Τσαρούχης… Γιατί λένε για μένα και δεν λένε για αυτούς; Πήγαινα κάπου επειδή με καλούσαν φίλοι μου. Εδώ με κατηγόρησαν επειδή πήγα στο Μητσοτάκη. Μα αφού είναι φίλος μου. Να μην πάω; Και επί χούντας συνεργαστήκαμε, αν και έχουμε διαφορετικές πολιτικές πεποιθήσεις. Κι αμέσως βγήκε ότι είμαι δεξιός. Για τ’ όνομα του Θεού! Ολυμπιακός – Παναθηναϊκός έχουμε καταντήσει. Εγώ χαίρομαι τους ανθρώπους που αγωνίζονται για τον τόπο τους κι ας είναι αντίθετοι από μένα. Τους απολιτικούς δεν μπορώ, τους αδιάφορους.
Ο ρόλος της κ. Γαληνέα, ποιος είναι στη ζωή σας;
Με τη Νόνικα είμαστε μαζί δεκαοχτώ χρόνια. Με βρήκε σε μια περίοδο που αισθανόμουν τέτοια κούραση, τέτοια απογοήτευση, ώστε δεν ήθελα πια τίποτα. Και με στήριξε στα πόδια μου, μου ξανάδωσε τη λαχτάρα της δουλειάς. Η Νόνικα είναι σύντροφος, αυτό είναι το σπουδαίο. Πιστεύω ότι κάθε άνθρωπος έχει το ταίρι του σε αυτή τη γη, που μπορεί να βρίσκεται σε άλλη χώρα. Εγώ ήμουν τυχερός γιατί βρισκόταν πλάι μου. Ο ρόλος της στη ζωή μου είναι κάτι παραπάνω από θετικός.
Δείτε επίσης:
- Αλεξανδράκης-Γαληνέα: Δείτε πώς ήταν το σπίτι τους
- Κι όμως! Αλεξανδράκης και Κωνσταντάρας είχαν δώσει φιλί στο στόμα!
- Η «συνοικία το όνειρο»: Γιατί αποκήρυξε την θρυλική ταινία ο Αλεξανδράκης;
- Flashback: Παλιές οικογενειακές στιγμές με τα αγαπημένα μας αστέρια
