Παρασκηνιακό δρώμενο: “Ο αντρειωμένος” των Holworthy Hall και Robert Middlemass στο θέατρο Αλκμήνη

Ένας άνθρωπος καταδικάζεται σε θάνατο, κι εμείς παρατηρούμε, πραγματευόμαστε και κοιτάμε με πικρία την καταδίκη του, αυτό το τέλος που απροειδοποίητο καταφθάνει.

Ποιος είναι αυτός ο κατάδικος; Έχει όνομα; Ποια σημασία έχει άλλωστε τ’ όνομά του; «Δεν εκτελείς ένα όνομα αλλά έναν άνθρωπο».

Ψηλαφίζοντας κάθε ορατό και αόρατο κομμάτι της σκηνής του θεάτρου Αλκμήνη, ενόσω κατέγραφα στιγμές προβών της θεατρικής παράστασης «Ο Αντρειωμένος», μπόρεσα να συνειδητοποιήσω, να μάθω ή να διακρίνω πως για να κατορθώσει κάποιος να πει τις λέξεις του εύπιστα, στο θεατρικό σανίδι, δεν αρκεί μονάχα η εξαγωγή των λέξεων από τον έσω κόσμο του προς τα έξω, αλλά η ορθή άρθρωση των λέξεων δίχως στόμφο, δίχως υπερβολική προσπάθεια που καταλήγει σε μια έντονη, αχρείαστη και ανόητη εκτέλεση κάποιου ρόλου -που δεν έχει την ανάγκη να τον υπερασπιστούν με τόση επιτηδευμένη μανία, τόσο ξεχειλωμένο συναίσθημα προκειμένου να επιτύχει ο «πράττων» μια στιγμιαία αντίδραση από το κοινό, το οποίο παγιδεύεται σε μια ακατανόητη κουβέντα με υπερβολική δόση συναισθήματος δίχως ουσία, που ανώδυνα προσλαμβάνει κι απλά αποβάλει τη στιγμή, την οποία είτε τη λησμονεί είτε γι’ αυτόν δεν υπήρξε ποτέ. Πολλές φορές, κανείς δε θυμάται γιατί γέλασε σε ένα συγκεκριμένο απόσπασμα ή γιατί δάκρυσε σε κάποιο άλλο.

Κάποιες σκέψεις από ερεθίσματα ορμώμενα από το θέατρο, από τη μυσταγωγία μιας θεατρικής παράστασης, που είναι η πρόβα, στέγασαν στον νου μου. Έκλεψα θεατρικές εικόνες, ενδότερες θεατρικές εικόνες της παράστασης «Ο αντρειωμένος» των Holworthy Hall και Robert Middlemass, που παρουσιάζεται για δεύτερη συνεχή χρονιά στο θέατρο Αλκμήνη, σε σκηνοθεσία Παντελή Παπαδόπουλου.

Σαν είχα παρακολουθήσει την παράσταση, τον περασμένο χρόνο,  απέσπασα μονάχα ένα κομμάτι της ολότητας αυτού θεατρικού κτίσματος. Δεν διαπίστωσα κάποιο κενό αισθητό στο στέρνο μου αποκομίζοντας μόνο εικόνες μιας ετοιμοπαράδοτης παράστασης, όμως, τρυπώνοντας σε μια «πρόβα», στο έμψυχο της θεατρικής δημιουργίας, εκεί που γίνονται λάθη, εκεί που τα λάθη γίνονται μαθήματα, γίνεται λόγος πειράγματος μεταξύ των ανθρώπων που βρίσκονται σε έναν συγκεκριμένο χρόνο, σε ένα συγκεκριμένο χώρο για έναν συγκεκριμένο σκοπό. Το θέατρο πλέκει τους ηθοποιούς και τον εκάστοτε σκηνοθέτη με δεσμούς, δεσμούς που πλάθονται από όνειρα, γνώσεις, εμπειρίες, ιδέες αλλά και από τη μοναδικότητα, που το κάθε κομμάτι, ο κάθε ηθοποιός, είναι ένας «αρνητικός» πόλος που προκαλεί μια θεατρική χημική «έκρηξη» στο πλησίασμά του με όλους τους άλλους ετερώνυμους πόλους.

Κι όπως ανοίγω την πόρτα της κεντρικής σκηνής του θεάτρου Αλκμήνη, όπου ηθοποιοί και σκηνοθέτης έπλεκαν, κεντούσαν και ξήλωναν το έργο που καλούνται να αναπαραστήσουν, να του δώσουν πνοή, να το αναπνεύσουν και οι ίδιοι, μπαίνει μια γραμμή φωτός στο μισοσκότεινο θεατρικό «δώμα». Ήταν διασκορπισμένοι, ο σκηνοθέτης σημείωνε, συλλογιζόταν και μελετούσε ξανά και ξανά το έργο και τις πτυχές του. Κάποιοι ηθοποιοί έστηναν το σκηνικό, τοποθετούσαν τ’ αντικείμενα στα σημεία που γεωμετρικά αγκάλιαζαν το μάτι του θεατή, κι άλλοι μελετούσαν και κρατούσαν τα λόγια τους, αναθεωρούσαν στον τόνο, την κατάληξη των φράσεων, άρθρωναν τις λέξεις δίνοντας ένα νόημα στην κάθε μία, δίνοντας ανάσα στην κάθε μία. Όλοι ήταν δεκτικοί, αποδέχονταν τις παρατηρήσεις του σκηνοθέτη ή αυτές που μπορεί να έκανε ο ένας στον άλλο, προσπαθούσαν, ξανά και ξανά. Όλα στέκονταν στη λεπτομέρεια, κανένα στοιχείο της σκηνής δεν ήταν αόρατο, αδιάφορο ή λιγότερο σημαντικό, όλα «έπαιζαν» έναν ρόλο: οι χειροπέδες, ο φάκελος με τα χρήματα, το τηλέφωνο, οι ηθοποιοί, ακόμη και οι άδειες θέσεις της σκηνής, υπάρχουν εκεί για κάτι, ένα λόγο ίσως ή για να έρχονται και να ολοκληρώνουν μια εικόνα, όπως και στη ζωή, όλα είναι κομμάτια, που το καθένα στην κατάλληλη θέση έρχεται για να καλύψει τα κενά για μια σταθερή, νοηματική και προσοδοφόρα εξέλιξη.

Λίγα λόγια για το έργο

Ο θανατοποινίτης Τζέιμς Ντάικ βρίσκεται στο γραφείο του διευθυντή Χολτ στις φυλακές του Γουέδερσφιλντ, στο Κονέκτικατ. Ο Ντάικ κατηγορείται για τη δολοφονία ενός ανθρώπου. Ο ίδιος στέκεται αδιάλλακτος, ανυποχώρητος στις επίμονες προσπάθειες του διευθυντή Χόλτ και του πατήρ Ντάλυ ν’ αποκαλύψει την πραγματική του ταυτότητα.

Τη στιγμή που οι προσπάθειες του ιερέα των φυλακών και του διευθυντή εξαντλούνται, εμφανίζεται μια νεαρή κοπέλα, η Ζοζεφίνα Πάρις, η οποία υποψιάζεται πως ο Ντάικ είναι ο αδελφός της.

Ένα έργο που απεικονίζει τον άνθρωπο εκείνο που δε λυγίζει, τον αντρειωμένο που δεν φοβάται τον θάνατο, που είναι έτοιμος οποιαδήποτε στιγμή να πεθάνει αν είναι να εκπληρώσει έναν μεγαλύτερο σκοπό: να προστατέψει κάποιον.

Είναι μια ιστορία δίχως τέλος, πολλών πτυχών, μέσα από την οποία ο θεατής μπορεί να φανταστεί ένα οποιοδήποτε τέλος, ή να δώσει τη δική του ερμηνεία στις πράξεις και τις σκέψεις του Ντάικ, αν όντως είναι ένας άνθρωπος δίχως όνομα -ή είναι κάποιος που προτιμά να πεθάνει από το «λασπώσει» αυτό τ’ όνομα ή να πικάρει εκείνους που του το δώρισαν.

Οι ηθοποιοί Σωτήρης Δούβρης (Διευθυντής Χολτ), Τάσος Παπαδόπουλος (Πατήρ Ντάλυ), Νίκος Κουφάκης (Τζέιμς Ντάικ), Μελισσάνθη Ρεγκούκου (Ζοζεφίνα Πάρις) Ιάκωβος Νικηφόρος (Φρουρός) και ο σκηνοθέτης Παντελής Παπαδόπουλος όχι μόνο με άφησαν να κλέψω εικόνες από την πρόβα τους, αλλά με άφησαν ν’ αναπνεύσω, με την έννοια πως μου έδωσαν χώρο, μέσα σε  μια θεατρική σκηνή μπόρεσα να περιπλανηθώ, ν’ ανακαλύψω πράγματα για το θέατρο, για τους ίδιους, για την Τέχνη τους. Κατανοείς, μέσα από τη διαδικασία των προβών, πόσο εύπλαστο είναι το θέατρο, μπορείς να το αναπλάσεις όπως εσύ εκλέγεις: όμορφο ή άρτιο.

Το θέατρο εξελίσσεται, δεν υπάρχει επιτυχία για εκείνο, κι αν υπάρχει είναι  παροδική, διότι καμία παράσταση και καμία πρόβα δεν είναι όπως η προηγούμενη. Ακόμη μπορείς να δεις πως οι ηθοποιοί αυτής της παράστασης, όπως κι ο σκηνοθέτης κάνουν αληθινό θέατρο, και το λέω αυτό παίρνοντας την ευθύνη, διότι δεν υπήρξε σκοπιμότητα συναισθήματος, καμία επιτήδευση, παρά μόνο τοποθέτηση στοιχείων, άρθρωση λέξεων και θάρρος.

«Συχνά οι δειλοί πεθαίνουνε πριν απ’ το θάνατο τους, ενώ ο ανδρείος γεύεται το θάνατο με μιας..»

Συντελεστές