«Μπλε» – Το χρώμα της αγνότητας και των παιδικών μας χρόνων

Ένας ολάκερος κόσμος συμπυκνωμένος σε ένα κουτί, ένα άχρωμο κουτί που ξεχειλίζει από τους τοίχους του λευκό, παχύρευστο λευκό χρώμα, από εκείνος του απέραντου κενού, που μοιάζει απατηλή και αλλόκοτη η ύπαρξη αυτού του χρώματος, σαν να μην μόχθησε, σαν να μην κόπιασε ποτέ κανείς για να το αποζητήσει και ύστερα να χρωματίσει το κέλυφος της ψυχής του, σαν το χρώμα της πραγματικότητας, λευκό με κάποιες σταλαγματιές μαύρου χρώματος, που κάπου κάπου με αφέλεια ομογενοποιήθηκαν για να καλυφθεί ολάκερη η ύπαρξή μας με το γκρι, της οκνηρίας, της απομόνωσης, του εγκλεισμού, της ανεκτικότητας, της ασφυξίας, τον ρολογιών που αποσιωπούν στην αιώνια απραγία, ατολμία που ο άνθρωπος κουρνιάζει γιατί η απόγνωση, η απογοήτευση και κυρίως η κούραση των ώθησαν εκεί, στην απόλυτη αποκαθήλωσή του.

Βλέπω ένα παιδί να χρωματίζει τις λευκές σελίδες των παιδικών του χρόνων. Ανέμελο, σε μια προβολή των ματιών μου στο τοίχο της φθοράς μου, παίζει, τρέχει, μ’ ένα τεράστιο πινέλο να το κραδαίνει στο χέρι του, αλείφοντας την πραγματικότητα με χρώματα που απόσταξαν από την παιδική του ψυχή, το χρώμα της αγνότητας, της φύσης, της αγάπης, εκείνο του παιχνιδιού, των ονείρων, το χρώμα που παίρνουν τα γόνατά όταν αιμορραγούν από τις πτώσεις, όταν εκείνος πληγώνεται, το χρώμα της αγάπης, τα χρώματα που παίρνουν οι αισθήσεις της όρασης, της οσμής, της ακοής, του κάθε χρωματιστού παλμού της καρδιάς. Αυτή η εικόνα γεννήθηκε και πέθανε την ίδια στιγμή στο σκοτάδι του θεάτρου, όταν στον ορίζοντα έβλεπα αυτά τα μεγαλωμένα παιδιά, καθρεφτιζόμασταν εγώ, εσύ, εμείς ως μεγαλωμένα παιδιά.

Κέντρισε τα μάτια σου στη σκηνή, συγκέντρωσε τις αναμνήσεις στην παλάμη του χεριού σου και άφησέ τες να ξεπηδήσουν και να διασκορπιστούν σε τούτο το θεατρικό σανίδι, ν’ αντικρίσεις τ’ ολόγραμμά σου, ή χωροχρονικά της ζωής σου που έμοιαζαν κάπως έτσι, έμοιαζαν λευκά που αποζητούσαν το μπλε και δεινά δεινά, συνειδητά, με αγαλλίαση και ανάταση ψυχής, να ρούφηξες όλο το μπλε αυτής της ανθρωπότητας, από τη θάλασσα ως τα μπλε κρίνα, να χρωμάτισες το χαμόγελό σου, τα μάτια σου, το σώμα σου ενώ τράβηξες κι άλλους ανθρώπους προς το μπλε, να «λερωθούν» κι εκείνοι μαζί σου με το μπλε των παιδικών σας ονείρων.

Δεν χρειάστηκε να μας κοιτάξουν μήτε να μας μιλήσουν, δεν προέκυψε η ανάγκη να λεχθεί μια πρόταση, να αρθρωθεί μία λέξη, διότι είναι τα μάτια, είναι τ’ άκρα του σώματός τους που μιλούν, τα πόδια να τρέχουν προς το ακαθόριστο και τα χέρια ν’ αγγίζουν το πινέλο, τη χρωματιστή σκόνη κι όλα τ’ αντικείμενα που κρύβονται στο μικρόκοσμο του μαγικού μπαούλου, απ’ όπου ξεπηδούν λογής λογής αντικείμενα-στοιχεία-σύμβολα που συνθέτουν αυτόν τον καμβά. Εκείνος, στον λευκό του κόσμο, ακολουθούσε την ανιαρή ιδιορρυθμία της ημέρας του, από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου, σαν κάποιος να τον εξανάγκασε κάθε μέρα να πρωταγωνιστεί στην ίδια ταινία κάποιου βαρύθυμου κινηματογραφιστή. Ξυπνάει και κοιμάται με τον ίδιο σκοπό, να τακτοποιεί το σπίτι του, να τρώει, να πλένεται και να μετακινεί τ’ αντικείμενο της ζωής του. Όμως, δεν έχει εγκαταλείψει, είναι ανέκφραστος μέχρι το πρώτο στάσιμο της παράστασης, όπως ακριβώς ανέκφραστος είναι ο άνθρωπος όταν δεν το βλέπει κανείς, όταν είναι μόνος κι όταν απλώς δεν βρίσκει τίποτα το ενδιαφέρον να κάνει, κάτι το συναρπαστικό. Προσπαθεί, ο ήρωας, να δημιουργήσει κάτι από το κενό, δεν αναγνωρίζει, δεν βλέπει, πως αυτό που λείπει από τη ζωή του είναι το χρώμα, κι αποζητά αλλού την ευτυχία.

Ξάφνου, όταν ένα κορίτσι, ουρανοκατέβατα, «προσγειώνεται» σαν χορεύτρια των αγγέλων στο σκοτεινό του «δώμα», εκείνος θα βρει μια περιπέτεια στο αγνό τούτο πλάσμα. Την περιπέτεια της αναζήτησης αυτής της γήινης ομορφιάς, ποια είναι, και γιατί ταράσσει τη ζωή του με την άφιξή της; Είναι κι εκείνη σαν αυτόν; Εγκαταλελειμμένη, ηττημένη και πια παραδομένη από τ’ όνειρο; Ή εκείνη είναι το χρώμα; Είναι το φως; Ψάχνει κι εκείνη αυτό που δεν μπορώ ούτε κι εγώ να βρω;

Εκείνη ένα αφελές κορίτσι με μοναδικό σκοπό της ζωής της τον χορό, δεν έχει κάποιο άλλο όνειρο ή κάποια ζωή όπως όλοι οι υπόλοιποι, ίσως να μην έχει ούτε στέγη, μπορεί να ξεχάστηκε ή να ξεβράστηκε σε τούτη τη γη δίχως ταυτότητα, όνομα, προέλευση κι απλά να χορεύει, να χορεύει, μέχρι να ξημερώσει. Ξυπνά τη νύχτα για να χορέψει και κοιμάται τη μέρα για να ονειρεύεται τις πουέντ και τον εαυτό της ως χορεύτρια.

Όταν οι δύο τους θ’ αντικρίσουν ο ένας το σιωπηρό βλέμμα, και πάλι τόσο θορυβώδες, του άλλου, θ’ αποζητήσουν, οι δύο τους, σε μια συναρπαστική περιπέτεια, την πραγματική ουσία της ζωής, από τη μέρα της γέννησής τους, έως τη φθορά, κι αυτό θα είναι το χρώμα, το μπλε χρώμα. Θ’ αλείψουν τους τοίχους, τα ντουλάπια, το μπαούλο και τις ζωές τους στο χρώμα του μπλε, αποζητώντας την πηγή απ’ όπου απόσταξε τούτο το χρώμα τ’ ουρανού και της θάλασσας, που δίχως εκείνο οι ωκεανοί θα ήταν απλώς νερό κι ο ουρανός απλώς αέρας.

Ο Ντέιβιντ Νεγρίν σκάλισε με τα χέρια του αρχιτέκτονα, του σκηνογράφου ένα μικρό ξύλινο κουτί, το οποίο άρχισε να μεγαλώνει, και να χωρά μέσα του μια ολάκερη  απεικόνιση της πραγματικότητας και των ηρώων της, στέγασε μέσα σε αυτό το κουτί κι έκρυψε ένα παιδί, τον εαυτό του όταν ονειρευόταν, πίστευε στα παραμύθια, πίστευε στ’ όνειρο και στο παιχνίδι, στην αγνότητα όπως πιστεύει ακόμη, και στην καθαρότητα των συναισθημάτων, κι αυτή την καθαρότητα είδαμε σε αυτή την βουβή παράσταση, την καθαρότητα στην έκφραση των ηθοποιών, την καθαρότητα στην κίνηση, στα μάτια, στα χείλη, στα χέρια, την καθαρότητα κάθε ανείπωτης λέξης, κάθε σιωπηρής ηχούς που έβρισκε τον απόηχό της μονάχα μέσα μας. Ο Ντέιβιντ Νεγρίν σκηνοθέτησε, έγραψε και σκηνογράφησε αυτό την παράσταση με αυτή την καθαρότητα, μέσα από μία ανάγκη έκφρασης, την οποία τοποθέτησε στη σκηνή με μία ομοιομορφία, απλότητα και παραστατικότητα, κι αυτό, με τη σειρά του, ακολούθησε έν’ άρτιο αποτέλεσμα.

Οι ηθοποιοί Παντελής Πάγκαλος και Αναστασία Καπρέτσου, οι ήρωες αυτού του έργου, τα ζωντανά ολογράμματα αληθινών και αλλοτινών ανθρώπων, επικοινώνησαν με το κάθε υπαρκτό στοιχείο της σκηνής και ολόκληρου του θεάτρου, με τη σιωπή τους μίλησαν, το σκηνικό ζωντάνευε, αντιδρούσε στο χρώμα του «Μπλε», αντιδρούσε στ’ αγγίγματα των ηθοποιών, στα πατήματά τους στο ξύλινο δάπεδο και στο απαλό πινέλο που χάιδευε τους τοίχους. Οι ηθοποιοί είχαν το ύφος και την έκφραση του λόγου του σώματος, τα σώματα και τα πρόσωπα ανέπνεαν και μιλούσαν δίχως ν’ ακουστεί η φωνή τους. Η αξία της μη λεκτικής έκφρασης, της φύσης, της επαφής και της κατανόησης των ανθρώπων δίχως να ειπωθεί απολύτως τίποτα ήταν ευδιάκριτη στα πρόσωπά τους.

Μια καλοφτιαγμένη και καλοκουρδισμένη παράσταση ξετυλίχτηκε στο θέατρο Olvio, από τη σκηνή, τους ηθοποιούς, τον σκηνοθέτη-σκηνογράφο, όσους συνέβαλαν στις ειδικές κατασκευές του σκηνικού Κώστα Γεροδήμο, Παναγιώτης Ζουμπούλη, τη χορογράφο Χριστίνα Φωτεινάκη, την υποκριτική διδασκαλία που επιμελήθηκε η Άννα Μονογιού και τη βοηθό σκηνογράφου Νάσια Πλέτση…

Κι αυτό που μπόρεσα να «κλέψω» από αυτή την παράσταση και να το τοποθετήσω σαν ένα σημείωμα στην τσέπη της ζωής, είναι πως, αν αξίζει κάτι σε αυτόν τον κόσμο περισσότερο, αυτό είναι η αναζήτηση του «μπλε» και κάθε άλλου χρώματος στη ζωή, τ’ όνειρο και η περιπέτεια, η δράση η εξερεύνηση καινούργιων χρωματιστών κόσμων.

Ποια ήταν η αρχή της δημιουργίας αυτού του έργου;

Η δημιουργία αυτού του έργου ξεκίνησε πριν από 15 χρόνια. Αυτό που ήθελα να εκφράσω είναι ο χρόνος αυτόν που περνάμε όταν αναμένουμε κάτι πολύ σημαντικό, για εμάς. Αυτό μπορεί να είναι το οτιδήποτε, μπορεί να είναι ένα ραντεβού, μπορεί να είναι μια δουλειά, μπορεί να είναι μια έξοδος βραδινή, για κάποιον μπορεί να είναι ο γάμος του, αυτός ο χρόνος της αναμονής, αυτός ο χρόνος που περνάει γίνεται πιο όμορφος, πιο χρωματιστός,  περνάει πιο γρήγορα ή περνάει πιο αργά, αλλάζει η κίνηση, αντίστοιχα, όταν περνάμε κάτι δυσάρεστο ή όταν βαριόμαστε, ο χρόνος παγώνει, από αυτό ξεκίνησε κι από αυτό ξεκινάει η ιδέα του «Μπλε».  Από την αρχή των προβών έως και το τέλος, επαναπροσδιόρισα πάρα πολλά πράγματα για εμένα, ο στόχος της παράστασης άλλαξε. Η βασική αρχή της παράστασης ήταν αυτή, σε συνδυασμό με το ότι εγώ είμαι σκηνογράφος και ήθελα να φτιάξω μια παράσταση που το σκηνικό να μιλάει.

Η προέλευση αυτού του έργου είναι το προσωπικό βίωμα ή η παρατήρηση των ανθρώπων;

Είναι πολύ προσωπική ιστορία το «Μπλε», είναι θα έλεγα αυτοβιογραφική, και δεν έχει να κάνει καθόλου με τους άλλους, ήταν όπως έβλεπα εγώ τον κόσμο, όπως έβλεπα τον εαυτό μου όταν είμαι παιδί και τώρα που μεγάλωσα.

Γιατί «Μπλε» και γιατί βουβή παράσταση;

Μπλε…

Το μπλε είναι το αγαπημένο χρώμα των παιδικών μου χρόνων, όλο αυτό το έργο είναι μια ανάκληση στην παιδικότητα, που επιθυμώ να έχω, ακόμη και σήμερα, τώρα μπορεί να μην είναι το μπλε το χρώμα το αγαπημένο μου, αλλά τότε ήταν, και αυτό χρησιμοποιώ και καδράρω, εκείνο το παιδί.

Βουβή…

Όταν δεν μιλάμε, λέμε πολλά περισσότερα πράγματα, γιατί αφουγκραζόμαστε τον άλλον και δίνουμε πολύ μεγαλύτερη προσοχή στα μάτια, στην έκφραση, στη γλώσσα του σώματος, και αυτά τα στοιχεία μας κάνουν να είμαστε πολύ πιο ουσιαστικοί. Ο λόγος ,πολλές φορές, μπορεί να μας ξεγελάσει. Μπορεί να μην έχω και την ικανότητα να κάνω μία παράσταση με λόγια, δεν το ξέρω, οπότε αυτό που ήθελα να εκφράσω, προτίμησα να το εκφράσω με άλλους τρόπους, τουλάχιστον εγώ νιώθω ότι έχει πετύχει αυτό.

Το σημαντικό με αυτήν την ιστορία είναι ότι μην έχοντας τον λόγο που μας δεσμεύει, ο καθένας μπορεί να συλλάβει διαφορετικά το νόημα και τα μηνύματα για την παράσταση, και αυτό είναι το πιο ωραίο κομμάτι. Είναι μια βουβή παράσταση, αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι οι ήρωες κάνουν παντομίμα, δεν κάνουν σε καμία περίπτωση παντομίμα, δεν φαίνεται πουθενά σε όλο το έργο, οι ήρωες απλώς δεν μιλούν, γιατί δεν έχουν κάτι να πουν εκείνη την ώρα. Στο σπίτι μας, το πρωί όταν ξυπνάμε, μέχρι να φύγουμε να πάμε στη δουλειά, δεν μιλάμε σε κανέναν. Αυτό συμβαίνει με τους ήρωες, απλώς δεν μιλούν γιατί δεν έχουν κάτι να πουν, κι όταν υπάρχει επικοινωνία μεταξύ τους, και πάλι, πολλές φορές, οι άνθρωποι μεταξύ τους συνεννοούνται με τα μάτια, και δεν χρειάζεται να πουν κάτι.

Οδηγείται, μέσω αυτής της παράστασης, ο θεατής, σε μία ταύτιση, σε μία συνειδητοποίηση;

Ναι! Κατηγορηματικά ναι! Και ο λόγος είναι ότι δεν υπάρχει λόγος, οπότε αναγκαστικά ο άνθρωπος βρίσκει τον εαυτό του μέσα από τον έναν ή τον άλλον ήρωα, ή και από τους δύο, και κάνει τη δική του προβολή στο τι βλέπει, στο κάθε τι που συμβαίνει στην παράσταση.

Οι ήρωες αυτής της παράστασης, είναι ήρωες καθημερινοί, που υπάρχουν και δρουν στην πραγματικότητα;

Μα γι’ αυτό υπάρχει η ταύτιση του κόσμου με τους ήρωες.

Σκεφτήκατε ότι μπορεί να δυσκολευτεί ο θεατής στο να μην μπορεί ν’ αποσυμβολίσει την κίνηση, να μην μπορεί ίσως να κατανοήσει την ιστορία ή αυτό που ο ήρωας θέλει να πει;

Αν δείτε τους δύο ανθρώπους που είναι στη σκηνή, δεν το φοβόμουν καθόλου, είναι τόσο καθαροί και τόσο ταλαντούχοι. Επειδή βρήκα τον Παντελή έκανα την παράσταση, αν δεν τον είχα βρει μπορεί να μην την είχα κάνει, που σημαίνει ότι είναι τόσο καθαρό το πρόσωπό του σε αυτά που θέλει να πει, που δεν φοβόμουν καθόλου γι’ αυτό, και η Αναστασία που ήταν ένα δώρο που προέκυψε μετά από κάποιους μήνες, που είχε ακριβώς, ακριβώς αυτό που ονειρευόμουν να βρω στο πρόσωπο της δεύτερης ιστορίας και επειδή είναι πολύ ταλαντούχο πλάσμα, ούτε κι εκεί φοβόμουν, ήξερα πως θα είναι ξεκάθαρο το μήνυμα.

Τι σημαίνει για εσάς σκηνογραφία, αρχιτεκτονική, σκηνοθεσία και συγγραφή… Δίχως ποιο από αυτά δεν θα μπορούσατε να ζήσετε;

‘Ύστερα απ’ όλα αυτά τα χρόνια σε αυτούς τους χώρους, δεν θα μπορούσα να ζήσω χωρίς αυτούς τους ανθρώπους που βρίσκονται δίπλα μου, όλα τ’ άλλα, νομίζω πως μπορώ να ζήσω χωρίς αυτά. Μ’ ενδιαφέρουν οι καλές συνεργασίες, είτε είναι στη σκηνογραφία είτε είναι στην αρχιτεκτονική.  Μ’ ενδιαφέρουν οι δημιουργικοί άνθρωποι, οι ταλαντούχοι άνθρωποι, οι ευγενικοί άνθρωποι, όπως βλέπετε δεν απαντάω για τ’ άλλα τέσσερα που μου είπατε, γιατί αυτά έχουν σημασία για μένα, με ενδιαφέρει να γίνεται μία δουλειά με χαμόγελο, και ηρεμία, με τις εντάσεις που μπορεί να υπάρχουν γιατί έτσι είναι ο χώρος, δεν γίνεται αλλιώς, αλλά η ευγένεια πρέπει να παραμένει. Τώρα, η αρχιτεκτονική είναι το αντικείμενο των σπουδών μου, με έχει βοηθήσει να κατανοήσω κάποια πράγματα, που τα χρησιμοποιώ πολύ στη σκηνογραφία. Για να κάνω σκηνογραφία έπρεπε να μάθω όσο καλύτερα μπορούσα κανόνες του θεάτρου, ο χώρος, η αλήθεια είναι, πάσχει από ανθρώπους που γνωρίζουν τους κανόνες του θεάτρου. Με τη σκηνοθεσία είναι η πρώτη φορά που έρχομαι σ’ επαφή, είναι ένα πολύ ενδιαφέρον κομμάτι, στην ιεραρχία πάνω από την σκηνογραφία, αλλά ακόμα θέλει πολύ δουλειά για να καταλάβω πολλά πράγματα και δεν μπορώ να το σχολιάσω παραπάνω. Για τη συγγραφή ειδικά, εκεί είμαι ακόμα πιο μακριά.

Τι θα θέλατε ν’ αποκομίσει ο θεατής φεύγοντας από αυτή την παράσταση;

Ήρθε ένας πρόσφυγας πριν από τρεις εβδομάδες και είπε: «Είδα τη ζωή μου μέσα σε αυτή την παράσταση». Νομίζω αυτό λέει πάρα πολλά, αλλά νομίζω ότι μ’ ενδιαφέρει ο άλλος να φεύγει λίγο καλύτερος, να έχει σκεφτεί πράγματα, να έχει περάσει όμορφα, να μην έχει κοιτάξει το ρολόι του να το έχει βιώσει.