Ήταν πολλές οι εκδόσεις, ήταν πολλά τα μυθιστορήματα που ξεχώρισαν την χρονιά που πέρασε.
Ιδιαίτερα εντυπωσιακή και η ελληνική παραγωγή. Μυθιστορήματα για όλα τα γούστα. Από φτηνές αισθηματικές ιστορίες μέχρι μυθιστορήματα που ήδη, θεωρούνται κλασικά. Το γούστο υποκειμενικό, όπως πάντα. Υπάρχει,όμως και κάτι που λέγεται αντικειμενικότητα. Έχει να κάνει με τις ”προδιαγραφές” ενός βιβλίου.
Το κυριότερο γνώρισμά της είναι το κατά πόσο ένα βιβλίο μπορεί να αντέξει στον χρόνο, όταν αποσυρθούν τα διαφημιστικά της επικαιρότητας που το συνοδεύουν. Από τι υλικά είναι φτιαγμένο. Πόσο θα αντέξει τη σύγκρουσή του με τον χρόνο, που, στην τελική, αυτός καθορίζει τα πάντα. Ευτυχώς, υπήρξαν και τέτοια μυθιστορήματα την χρονιά που πέρασε. Διάλεξα να σας υπενθυμίσω τέσσερα από αυτά, που, κατά την άποψή μου, έχουν όλες τις παραπάνω ιδιότητες.
Οι ”Λίγες και μία νύχτες ” του Ισίδωρου Ζουργού, είναι ένα μυθιστόρημα που θα μείνει. Ο συγγραφέας του κατάφερε να πλάσει μια συγκλονιστική ιστορία με πρωταγωνίστρια μια πόλη. Την Θεσσαλονίκη. Οι ήρωες του αναπνέουν μέσα της και διασχίζουν τον 20ο αιώνα ζώντας παράλληλα με τις αλλαγές και τις μεταμορφώσεις της πόλης. Από την Οθωμανική Θεσσαλονίκη, στην Θεσσαλονίκη της αντιπαροχής της δεκαετίας του ΄70 και από εκεί μέχρι σήμερα. Η ιστορία του 20ου αιώνα παρελαύνει μέσα από τις ζωές των πρωταγωνιστών του βιβλίου. Η ιστορική γνώση του συγγραφέα,ουσιαστική. Ένα μυθιστόρημα που,με βάση μια πόλη και τις μεταμορφώσεις της στο χρόνο, μυρίζει ανθρώπινες αναπνοές. Το σίγουρο είναι ότι τις ”Λίγες και μία νύχτες” θα τις μνημονεύουμε και μετά από πολλά χρόνια. Γιατί, όπως γράφει ο συγγραφέας: ”Όμως και η Θεσσαλονίκη, πόσες ζωές έζησε τον περασμένο αιώνα; Η πυρκαγιά του ’17 την έκανε να αλλάξει δέρμα. Τρεις σημαίες υψώθηκαν και κατέβηκαν στον Λευκό Πύργο. Οθωμανική, ελληνική και η σβάστικα. Έφυγαν οι μουσουλμάνοι, ήρθαν οι πρόσφυγες. Αφανίστηκαν οι Εβραίοι. Και έμεινε η πόλη, στο δεύτερο μισό του αιώνα, να καλύπτει τα σημάδια της ιστορίας της με λήθη, ψέματα και τσιμέντο”.
”Η μοναδική ιστορία” του Julian Barnes είναι ένα μυθιστόρημα που θα μπορούσε να έχει γραφτεί και πριν από πενήντα ή μετά από πενήντα χρόνια. Μιλάει για την πρώτη ερωτική μας ιστορία που μας καθορίζει. Αυτή την ”μοναδική ιστορία” που θα κουβαλάμε πάντα, όσα χρόνια και να περάσουν. Που,μέσα στα χρόνια, μεταμορφώνεται. Αλλάζει. Γιατί η ζωή προχωράει και τίποτα δεν μένει ίδιο. Ακόμα και ο έρωτας. Κάποια στιγμή αναρωτιέται ο συγγραφέας και μαζί του κι εμείς. ”Θα προτιμούσες να αγαπάς πολύ και να υποφέρεις πολύ ή να αγαπάς λίγο και να υποφέρεις λίγο: Νομίζω, πώς αυτό είναι τελικά, το μόνο ουσιαστικό ερώτημα. Ίσως να επισημάνετε -και σωστά-ότι δεν πρόκειται για πραγματικό ερώτημα. Επειδή δεν έχουμε επιλογή. Εάν είχαμε επιλογή, τότε θα ήταν όντως ερώτημα. Αλλά δεν έχουμε, άρα δεν είναι. Ποιος μπορεί να ρυθμίσει πόσο θα αγαπήσει: Αν μπορείς να ελέγχεις το συναίσθημα, τότε δεν πρόκειται για έρωτα. Δεν ξέρω πώς αλλιώς μπορεί να ονομαστεί,έρωτας όμως,δεν είναι”.
”Ο λαβύρινθος των πνευμάτων” του Κάρλος Ρουίθ Θαφόν είναι το κλασικό βιβλίο του αύριο. Με φόντο μια σκοτεινή και κρυφή Βαρκελώνη μιλάει για καλά κρυμμένα μυστικά που υπάρχουν παντού και πάντα. Ουσιαστικά διατρέχει τα χρόνια από τον Ισπανικό εμφύλιο μέχρι σήμερα ενώ οι ήρωες του προσπαθούν να επιβιώσουν από τα τραύματα εκείνης της εποχής,πού μπορεί να μην τα έζησαν από πρώτο χέρι, αλλά τα κουβαλάνε σαν κληρονομιά, μέχρι να έρθουν στο φως και να καούν στο φως του σήμερα. Κατά την άποψή μου, ο Κάρλος Ρουίθ Θαφόν είναι ένας από τους πιο σημαντικούς λογοτέχνες της εποχής μας. Έχει δημιουργήσει έναν απόλυτα προσωπικό του κόσμο και μας καλεί να τον ανακαλύψουμε. Γιατί όπως γράφει :΄Οι περισσότεροι θνητοί δε φτάνουμε ποτέ να γνωρίσουμε την πραγματική μας μοίρα. Απλώς πέφτει πάνω μας κάποια στιγμή και μας τσακίζει. Όταν πια καταφέρνουμε να σηκώσουμε το κεφάλι, την βλέπουμε να απομακρύνεται απ’ το μονοπάτι και είναι ήδη αργά. Τον υπόλοιπο δρόμο μας αναγκαζόμαστε να τον κάνουμε βαδίζοντας στο χαντάκι εκείνου που οι ονειροπόλοι αποκαλούν ωριμότητα. Η ελπίδα δεν είναι παρά η πίστη ότι αυτή η στιγμή δεν έχει φτάσει ακόμα, ότι θα καταφέρουμε να δούμε τη μοίρα μας όταν πλησιάσει κι ότι θα μπορέσουμε να πηδήξουμε πάνω της πριν η ευκαιρία του να είμαστε οι ίδιοι μας οι εαυτοί χαθεί για πάντα, καταδικάζοντας μας να ζούμε στο κενό, νοσταλγώντας αυτό που έπρεπε να υπάρξει και ποτέ δεν υπήρξε.
Το ”Γάλα Μαγνησίας” του Κώστα Ακρίβου είναι ένα νεοελληνικό μυθιστόρημα που περιγράφει την οδυνηρή, πολλές φορές, ενηλικίωση. Μια παρέα φίλων και συμμαθητών από τον Βόλο μεγαλώνουν σε ένα χριστιανικό οικοτροφείο, όπως τόσοι και τόσοι έφηβοι. Το πέρασμα στην ενηλικίωση είναι ένα θέμα που έχει γραφτεί και ξαναγραφτεί στην λογοτεχνία. Το μυθιστόρημα του Κώστα Ακρίβου ξεχωρίζει στα καθ΄υμάς, γιατί ζωντανεύει μια εποχή του πρόσφατου παρελθόντος μας με μια ματιά προσωπικής μαρτυρίας. Ξεχωρίζει γιατί οι πρωταγωνιστές του είναι ”ζωντανοί” και μιλάνε μια γλώσσα άμεση. Το πέρασμα στην ενηλικίωση κουβαλάει ένα κρυμμένο τραύμα που, μετά από σαράντα χρόνια, είναι αδύνατον να το διαχειριστούν. Διαβάζοντάς το, γινόμαστε κι εμείς μέρος της εποχής και του προβλήματος. Που μπορεί να μην το βιώσαμε ακριβώς έτσι, αλλά σίγουρα πληρώσαμε κάποιο τίμημα περνώντας στην ενηλικίωση. ”Ούτε απάντησε ούτε καν χαμογέλασε. Δεν ήταν ο Αχιλλάκος που ήξερα. Δίπλα μου καθόταν ένας σκουντούφλης μεσήλικας που βιαζόταν να πάει σπίτι του, στη δουλίτσα του, που φοβόταν μη βγει έξω από το ωράριο της καθημερινής του ρουτίνας. Έπρεπε να ξεχάσω τον Αχιλλάκο με το κόκκινο ποδήλατο και τα ερυθρόλευκα όνειρα. Τέτοια η ζωή”, γράφει κοντά στο τέλος του βιβλίου ο Κώστας Ακρίβος.
Πολύ καλά βιβλία υπήρξαν αρκετά την χρονιά που πέρασε. Το κριτήριο για την επιλογή αυτών των τεσσάρων είναι τα υλικά που εμπεριέχουν. Και κυρίως η αντοχή τους σε σχέση με τον χρόνο μπροστά τους.
