Όταν έγραψα αυτή την παρουσίαση, ο ζούσε. Δυο μέρες μετά, έφυγε.
Αυτά που έγραψα για τον ίδιο και το βιβλίο του ισχύουν απολύτως. Θέλω να τονίσω σε αυτήν εδώ την εισαγωγή τον κοινωνικοπολιτικό προσανατολισμό που είχαν πάντα τα μυθιστορήματα του. Και κυρίως την απάντηση που έδωσε σε μια δημοσιογράφο όταν τον ρώτησε αν είναι ακόμα κομμουνιστής.΄΄Ναι,κυρία μου,είμαι ακόμα κομμουνιστής΄΄,της απάντησε.Και αυτή η απάντηση δείχνει το ηθικό του ανάστημα.Θα τον θυμόμαστε και θα τον διαβάζουμε πάντα.
Ο Αντρέα Καμιλλέρι είναι σήμερα ο πιο πολυδιαβασμένος Ιταλός συγγραφέας. Άργησε να αφοσιωθεί στο γράψιμο κι όταν το αποφάσισε στα εξήντα του, έγινε αμέσως ένα μοναδικό εκδοτικό φαινόμενο. Ολόκληρη η Ιταλία και όχι μόνο η ιδιαίτερη πατρίδα του, η Σικελία, αιχμαλωτίστηκε απ΄αυτόν τον μεγάλο τεχνίτη της πλοκής και της γλώσσας, του «πατρικού» σικελικού ιδιώματος. Εμείς που διαβάζουμε τα βιβλία του στα Ελληνικά, δυστυχώς, δεν μπορούμε να καταλάβουμε αυτή την διαφορά. Παρ’ όλα αυτά ο επιθεωρητής Μονταλμπάνο έγινε ένας από τους πιο δημοφιλείς πρωταγωνιστές αστυνομικών ιστοριών,παγκόσμια. Στο καινούργιο του βιβλίο που έχει τίτλο «Η άλλη άκρη του νήματος» συναντάμε για άλλη μιά φορά τον γνώριμο –γεωγραφικά- κόσμο του συγγραφέα. Σικελία.
Που, έτσι κι αλλιώς, είναι ένα ιδιαίτερο σκηνικό. Μόνο πού στις ημέρες μας η Σικελία είναι λίγο διαφορετική. Η άφιξη των προσφύγων από τους θαλάσσιους δρόμους της Μεσογείου έχει αλλάξει το σκηνικό και η αστυνομία έχει προσθέσει στα καθήκοντά της κι άλλο ένα. Αυτό της διαχείρισης της άφιξης των προσφύγων. Πα’ όλα αυτά, υπάρχει θετική διάθεση και οι αστυνομικοί του Μονταλμπάνο προσπαθούν να λύνουν τα προβλήματα, όσο περνάει αυτό από το χέρι τους. «Η θάλασσα έχει μετατραπεί σε ένα τεράστιο κοινό τάφο, υδάτινο θέατρο μιάς ατελείωτης τραγωδίας ναυαγίων, κόλαση βίας,παραμορφωτικός καθρέφτης μέσα από τον οποίο πέρασαν τα φαντάσματα όσων είχαν ελπίσει στη σωτηρία της φυγής. Μιά φυγή που την πλήρωναν με το ξεπούλημα των περιουσιών τους και κακοποίηση, με την παγερή κραυγή των μανάδων τους και το βουβό κλάμα των μικρών παιδιών που δεν μπορούν να κωδικοποιήσουν τη φρίκη που αντικρύζουν.
Πόσο γρήγορα, άραγε, είναι αποδεκτό να διαβάσει κανείς τον αργό ρυθμό της ιερής αναπαράστασης της εξόδου βασανισμένων ανθρώπων, προδομένων από τη ιστορία, ξεπουλημένων από τις ύποπτες και εγωιστικές πολιτικές; Στη Βιγκάτα ο Μονταλμπάνο έχει αναλάβει την ασφαλή αποβίβαση, την παροχή πρώτων βοηθειών στους πρόσφυγες και το ξεσκέπασα των διακινητών. Το βοηθά όλο το τμήμα, διάφοροι εθελοντές και δύο μεταφραστές της αραβικής γλώσσας. Ο αναγνώστης προχωρά με βήμα αργό. Δεν αντιλαμβάνεται ότι μέσα από τις σελίδες ξετυλίγεται μια μυστηριώδης υπόθεση. Ακόμα και ο Μονταλμπάνο αιφνιδιάζεται….»,αντιγράφω από το οπισθόφυλλο του βιβλίου. Όλα αυτά, βέβαια, συμβαίνουν στην Σικελία, στην πρό Σαλβίνι εποχή, πριν ποινικοποιηθεί η βοήθεια στους πρόσφυγες. Και η αλήθεια είναι ότι το προσφυγικό πρόβλημα είναι το φόντο του μυθιστορήματος του Αντρέα Καμιλλιέρι.
Ο επιθεωρητής Μονταλμπάνο καλείται να λύσει τον γρίφο ενός φόνου. Κλασική περίπτωση αστυνομικού μυθιστορήματος. Μόνο που ο συγγραφέας μεταχειρίζεται την φόρμα του αστυνομικού για να περιγράψει την κοινωνία μέσα στην οποία ζει. Ο Καμιλλέρι μού θυμίζει σε αυτά που γράφει τον δικό μας Πέτρο Μάρκαρη. Πολιτικοκοινωνικό μυθιστόρημα γράφουν και οι δύο, με πρόσχημα τις αστυνομικές τους ιστορίες. Και το κάνουν εξαιρετικά. Όταν ανάμεσα στους πρόσφυγες ο Μονταλμπάνο συναντά έναν κλασικό βιολιστή, το βράδυ στο σπίτι του αναρωτιέται «Πόσοι από αυτούς τους δυστυχισμένους θα μπορούσαν να κάνουν πιό πλούσιο τον κόσμο με την τέχνη τους; Πόσα από τα νεκρά σώματα που τώρα βρίσκονται στο απέραντο θαλάσσιο κοιμητήριο θα μπορούσαν να γράψουν ένα ποιήμα που τα λόγια του θα ανακούφιζαν, θα χαροποιούσαν, θα παρηγορούσαν όποιο το διάβαζε; Επίσης, εκτός από κείνη την παρατήρηση, πόσος αλτρουισμός, πόση γενναιοδωρία από άνθρωπο πρός άνθρωπο χανόταν στη καθημερινά επαναλαμβανόμενη τραγωδία; Μαζί με εκείνους που πνίγονταν στη θάλασσα, χανόταν κι ένα μέρος της ηθικής και του καλού της ανθρωπότητας». Ζούμε σε δύσκολους καιρούς και αυτούς τους καιρούς περιγράφει ο Καμιλλέρι στο βιβλίο του.
Οι χαρακτήρες που δημιουργεί ο συγγραφέας είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας. Που αισθάνονται όπως και εμείς, που ενεργούν ανάλογα και παίρνουν θέση στα προβλήματα της εποχής μας, βοηθώντας ο ένας τον άλλον για να μπορέσουμε να πάμε παρακάτω. Αν ψάχνετε ένα βιβλίο έντιμο στις προθέσεις και κοντινό στη διάθεση που προκύπτει ζώντας στην εποχή μας σε αυτό το σημείο του πλανήτη, στη Μεσόγειο δηλαδή, «Η άλλη άκρη του νήματος» θα σας κρατήσει καλή συντροφιά.
