Ο Ιησούς κλαίει και στα γόνατα της Παρθένου πάλλεται μια ψυχή κι ένα στεγνό δάκρυ. Ο Μιχαήλ Άγγελος προσπάθησε ν’ αποτυπώσει στο μάρμαρο την αποκαθήλωση του Χριστού από τον σταυρό του μαρτυρίου. Τα χέρια του γλύπτη χάραξαν έναν ασάλευτο, άκαμπτο οργανισμό.
Επτά χορευτές θωρούν την καλλιτεχνία του Μιχαήλ Άγγελου, του γλύπτη, ζωγράφου, αρχιτέκτονα και ποιητή της Αναγέννησης.
Ενοποιούν τα σώματά τους με εκείνα που καλλιγραφούνται στο γλυπτό Pieta και τότε ενσαρκώνουν, χρωματίζουν εικόνες, προσδίδοντάς του κίνηση, δράση-αντίδραση σε μια αναπαράσταση των ασάλευτων σχεδίων του αγάλματος. Κάθε κίνηση, κάθε νεύμα των χορευτών είναι ένα μία προσπάθεια να μεταφερθούν από την ακαμψία στην κίνηση, από τη σιγή του θρήνου στην απόλυτη «αίσθηση-αγαλλίαση», όπως είπε και η χορογράφος της παράστασης Αντωνία Οικονόμου.
Στον ήχο της μουσικής βηματίζουν οι επτά χορευτές, ακροβατούν από τη θλίψη σε μια στιγμή που διαποτίζεται από λίγη ξεκούραση, από ηρεμία και από ακραία κινητικότητα προς την «αποθέωση», μία λέξη που ελευθερώθηκε τόσο νοηματικά και παράλληλα αδόκητα από τα χείλη της χορογράφου. Ένα μυστήριο, που όμως περιλαμβάνει την «αποκρυπτογράφηση» των αποτυπωμένων σωμάτων του Μιχαήλ Άγγελου στο γλυπτό του, που διαφέρει και διεγείρει ερωτήματα και μια εθιστική ενατένιση από τον θεατή-παρατηρητή.
Η Αντωνία Οικονόμου, ένα νεαρό κορίτσι που υπερχειλίζει από πάθος και δίψα για μάθηση, γνώση και εξέλιξη στη ζωή και τον χορό, φωτίζει με τις απαντήσεις της το σκοτάδι που με περικυκλώνει προτού γνωρίσω το έργο της. Σπούδασε χορό στο Λονδίνο, ένα ατύχημα την ανάγκασε να επιστρέψει στην Ελλάδα, όπου τα όνειρά της άρχισαν να παίρνουν μορφή στη θεατρική σκηνή, όπως είπε και η ίδια: «η σκηνή είναι ένα μέσο για να εξωτερικεύσω τον κόσμο μέσα μου, τις εικόνες μου…». Και αφού τ’ όνειρο δεν μπορεί να πάψει να ανηφορίζει, καθόμαστε στην πλατεία της θεατρικής σκηνής του Θεάτρου Ροές, και τότε ένα παράθυρο ανοίγεται για να δω λίγο από το έργο και τ’ όραμά της.
Από τo γλυπτό του Μιχαήλ Άγγελου, «Pieta», επτά χορευτές ενσαρκώνουν τις φιγούρες του αγάλματος και παρουσιάζουν μια χορό-ωδή. Τι είναι αυτό που ξετυλίγεται στη σκηνή;
Επτά χορευτές καλούνται να μεταφέρουν την καλλιτεχνία του Μιχαήλ Άγγελου από την ακαμψία στην κίνηση. Από την αντίσταση στην παραδοχή. Επί της ουσίας, ο Μιχαήλ Άγγελος είναι πολύ γνωστός για την έννοια και την σημαντικότητα του σώματος στην Τέχνη του. Τα σώματα που δημιούργησε βασίζονται στην κίνηση. Αυτή η χορό-ωδή είναι ουσιαστικά το αποτέλεσμα της πρακτικής αυτών των εφτά χορευτών στην μελέτη τους πάνω στην ιδέα του σώματος όπως υλοποιείται στα έργα του Μιχαήλ-Άγγελου. Στο γλυπτό Pieta απεικονίζεται το σώμα του Ιησού στα πόδια της μητέρας του Μαρίας, μετά την αποκαθήλωσή του από το σταυρό του μαρτυρίου. Στην παράσταση, εμείς ξεκινάμε από τη γέννηση, προχωράμε στη σταύρωση, βλέπουμε την εικονογραφική στιγμή της Pieta, που είναι ουσιαστικά ο Χριστός στα πόδια της Παρθένου, και μετά πάμε προς την αποθέωση. Πιο πολύ, αυτό που έχω προσπαθήσει να κάνω σε αυτή την παράσταση, είναι να πάμε, όπως και τα σώματα του Μιχαήλ Άγγελου στη Τέχνη του, από την ακινησία, που έχει ένα γλυπτό, στην κίνηση.
Τι είναι, στην ουσία, χορο-ωδή;
Είναι μία ωδή, η οποία διεξάγεται μέσα από την Τέχνη του χορού. Το σώμα για τον Μιχαήλ Άγγελο αποτελεί στοιχείο κλειδί. Στα έργα του εστίαζε στην ομορφιά του σώματος και όχι στην ιδεαλιστική του μορφή, αλλά σε ακραία και υπερβολική κινητικότητα. Ο χορός και η κίνηση είναι η τέχνη στην οποία έχω αφιερωθεί τα τελευταία χρόνια. Αρά σε αυτήν την παράσταση χρησιμοποιούμε το σώμα, το οποίο υπήρξε και κομβικό για τον Μιχαήλ Άγγελο, σαν τελετουργικό μέσο που αφιερώνεται στo να μεταφράσει τις αισθήσεις του γλυπτού Pieta.
Τι σας προσέλκυσε στο έργο του Μιχαήλ Άγγελου, ώστε να το πλάσσετε στο μυαλό σας και αυτό με τη σειρά του να πραγματωθεί στη θεατρική σκηνή;
Σπουδάζω ιστορία της Τέχνης και τον τελευταίο χρόνο ερευνώ τα έργα του Μιχαήλ Άγγελου. Η Pieta είναι ένα γλυπτό, το οποίο, όταν το είδα, ένιωσα ότι είναι η μόνη Pieta -αν κάποιος το ψάξει υπάρχουν διάφορες Pieta και ο Michelangelo έχει φτιάξει άλλη μία-, μέσα από την οποία ο καλλιτέχνης έχει καταφέρει να μεταδώσει σε αυτόν που τη βλέπει, με όλη την περιπλοκότητα και τη σφαιρικότητά της. Οι άλλες Pieta που έχω δει, μεταδίδουν σε υπερθετικό βαθμό μόνο τον θρήνο και τον θάνατο. Η Pieta που φτιάχτηκε το 1498-1499 από τον Μιχαήλ Άγγελο, προκαλεί πολλαπλές εμπειρικές αισθήσεις: το αναπόφευκτο, το πένθος, την ξεκούραση, τη στοργή και την αποδοχή. Ένιωσα την απόλυτη αίσθηση-αγαλλίαση βλέποντας το άγαλμα. Παρόλη την περιπλοκότητα της στιγμής, που πηγάζει από τον θρήνο μιας μαμάς που έχει χάσει το παιδί της, στην Pieta ο Μιχαήλ Άγγελος έχει καταφέρει να επικοινωνήσει μια αίσθηση ξεκούρασης, μια αίσθηση αποθέωσης.
Τι συμβολίζει ο κάθε χορευτής σε αυτό το έργο και που μας περιάγει;
Εγώ εμπνέομαι από εικόνες και από αισθήσεις, οι οποίες μεταφράζονται σε κίνηση. Οι χορευτές εμπνέονται από τα φορμαλιστικά στοιχεία του αγάλματος, γι’ αυτό λέμε στην καλλιτεχνία του Michelangelo, στον όγκο που έχει το άγαλμα, στην λεπτομέρεια, την απαλότητα που αντλείται από το πόσο καθαρά και μοναδικά έχει σμιλευτεί το μάρμαρο. Διάφορα κομμάτια του αγάλματος μεταφράζονται από τους χορευτές στην κίνηση, στο χέρι της Μαρίας, που είναι κάτι που εμφανίζεται πολύ στην παράσταση, στην κινησιολογία των χορευτών. Οι χορευτές προσπαθούν, μέσα από την πρακτική τους, να βρουν έναν τρόπο που να κορυφώνεται η κίνηση όσο περνάει η ώρα. Η ρητορική που υποβόσκει πίσω από τις χορογραφίες που δουλεύουν οι χορευτές, βασίζεται στη σταδιακή αυξανόμενη κίνηση κατά τη διάρκεια της παράστασης. Ένας άλλος δρόμος σκέψης που υιοθετούν οι χορευτές σχετίζεται με την εικονογραφία καθώς εμπνέονται την πνευματικότητα μίας τόσο μεγαλειώδης στιγμής.
Κίνηση, δίχως λόγο, μια αμίλητη, χορευτική παράσταση… Μπορεί η κίνηση να μιλήσει μονάχα με τα σύμβολα των χεριών, των άκρων γενικότερα;
Προσπαθώ να βρω έναν τρόπο να εκθέσω το σύνθετο με τον πιο απλό και λιτό τρόπο. Ο χορός, για εμένα, είναι κάτι πρακτικό, εφόσον έχει να κάνει με τη σωματικότητα. Η κίνηση είναι κάτι το πραγματικό, είναι κάτι το απτό. Μου αρέσει να δημιουργώ εικόνες. Η σκηνή είναι ένα μέσο για να εξωτερικεύσω τις εικόνες που έχω στο μυαλό μου, αλλώστε πρώτα έρχεται η εικόνα και μετά ο λόγος. Η κίνηση για μένα, η οποία τελικά φτιάχνει μία σύνθεση, δεν χρειάζεται να συμβολίζει κάτι που ο θεατής καλείται να αποκωδικοποιήσει. Είναι αυτό που είναι.
Θίγει κάποια καίρια μηνύματα αυτό το έργο;
Μία από τις έγνοιές του Michelangelo ήταν να πετύχει την τελειότητα. Νομίζω η τελειότητα είναι κάτι το οποίο δεν υπάρχει ή είναι κάτι το οποίο αναπροσδιορίζεται κάθε φορά που κάποιος έχει έναν καινούργιο στόχο. Αυτή η παράσταση πραγματεύεται τον θρήνο, την αποδοχή του ασύλληπτου και την προσπάθεια προς την τελειότητα… Τα σώματα πάνω στη σκηνή, όσο σταθερή και πέτρινα ορισμένη και να είναι μια χορογραφία, κινούνται κάθε μέρα διαφορετικά. Κάθε μέρα συμβαίνει κάτι καινούργιο στη σκήνη. Στους χορευτές λέω πάντα ότι οι πρόβες είναι η πρακτική, αλλά η παράσταση θα συμβεί στη σκηνή για αυτό και μπορεί να αλλάζει έστω και λίγο κάθε φορά. Τι πιο επίκαιρο;
Ποιες αισθήσεις και ποια συναισθήματα διεγείρονται στον θεατή βλέποντας αυτόν τον χορό ν’ αλληγορεί;
Σίγουρα είναι ένα έργο το οποίο δεν πραγματεύεται κάτι ευχάριστο. Από τη μία οι χορευτές προσπαθούν να μιμηθούν τα σώματα που απεικονίζονται στην καλλιτεχνία του Michelangelo, τον θρήνο που απεικονίζεται στην Pieta, οπότε δεν είναι ελαφρύ το κλίμα. Από την άλλη, επειδή ακριβώς αυτό το άγαλμα δεν αποπνέει μόνο θρήνο, αλλά αποπνέει και αγαλλίαση, ξεκούραση και αποθέωση, υπάρχουν στιγμές, στις οποίες ο θεατής θα μπορέσει λίγο να ανακουφιστεί, νομίζω. Ο σκοπός μου είναι το κοινό να υπνωτιστεί από τις εικόνες και τις συνθέσεις των σωμάτων, εφόσον ο Michelangelo υπήρξε και ζωγράφος. Η εμπειρία ολοκληρώνεται όταν ο θεατής ακούει πρωτότυπες συνθέσεις οι οποίες δημιουργήθηκαν μόνο για τις αισθητικές και ατμοσφαιρικές ανάγκες της παράστασης.
Πως προσεγγίσατε και επιμεληθήκατε αυτή την παράσταση χορογραφικά;
Η ηχογραφημένη μουσική, την οποία υπογράφει ο Γιώργος Κραββαρίτης, που ήταν έτοιμη πριν ξεκινήσουμε τις πρόβες, ήταν το πρώτο υλικό που είχα. Με κάποιον τρόπο, στη μουσική στηρίχτηκα όταν άρχισα να σκέφτομαι εικόνες: τι θα ήθελα να δω οποσδήποτε πάνω στη σκηνή, τα υλικά που θα ήθελα να χρησιμοποιηθούν για να χτιστούν τα σκηνικά, τα φώτα, και σιγά σιγά «κατέφθασε» η κίνηση. Μέσα απο εργαστήρια που έγιναν με τους χορευτές, στα οποία επεξεργαστήκαν και ανέπτυξαν το πρωτόλειο υλικό και την αίσθηση της κίνησης, άρχισε να δημιουργείται το έργο.
Γιατί επιλέγετε να μην βάζετε λόγια στην παράσταση;
Νομίζω πως πρώτα ήρθε η εικόνα και μετά ο λόγος. Μία εικόνα ισούται με χίλιες λέξεις. Οπότε, πιστεύω ότι μία εικόνα μπορεί να τα πει όλα, άρα είναι και ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για μένα, ειδικά όταν έχουμε να κάνουμε με σώματα και με κίνηση. Επειδή εγώ η ίδια, όπως και όλοι μας, καταβαλλόμαστε, καθημερινά, από υπέρ-πληροφόρηση, πιστεύω πως υπάρχει μια ανάγκη να δούμε και ν’ ακούσουμε. Άμα η εικόνα είναι αρκετή, δε χρειάζεται ο λόγος. Δεν είμαι ηθοποιός, ούτε έχω κάνει την απαραίτητη μελέτη στον λόγο. Νιώθω πως ο κόσμος δεν θέλει ν’ ακούσει τίποτα πιά, οπότε δεν θα του δώσω ν’ ακούσει κάτι. Δεν είναι πως δεν μου αρέσει να βλέπω λόγο επί σκηνής, το θέατρο είναι κάτι το οποίο με μαγεύει και πάντα θα με μαγεύει, απλώς πιστεύω πως αν κάποιος μπορεί να πει αυτά που έχει να πει με μια εικόνα, μπορεί να προκύψει κάτι διαφορετικό, που δεν χρειάζεται επεξήγηση. Είναι αυτό που είναι. Είναι ό, τι βλέπεις. Ή επιλέγεις να δεις. Η εικόνα προσφέρει ελευθερία στον θεατή και μπορεί να εξερευνηθεί από πολλές οπτικές γωνίες
Στην αρχαία Ελλάδα το θέατρο πλαισιώθηκε, αρχικά, από ομάδα χορού, και ύστερα επήλθαν οι ηθοποιοί…
Προσπαθώ πάντα να εντάξω αρχαιοελληνικά στοιχεία στις χορογραφίες που φτιάχνω και στοιχεία από άλλους πολιτισμούς. Πάντα έχω στο μυαλό μου τον χορό από το αρχαιοελληνικό δράμα.
Πόσο βαθυσήμαντος είναι ο χορός για εσάς;
Ήμουν 8 χρονών όταν ανακάλυψα τον κόσμο του χορού. Μου άρεσε πολύ να χορεύω. Από μικρή ονειρευόμουν να βγω έξω και να σπουδάσω χορό, κάτι που το έκανα. Δυστυχώς τραυματίστηκα μετά από ενάμιση χρόνο σπουδών στο εξωτερικό και χρειάστηκε να γυρίσω πίσω για να δω ποιες είναι οι επιλογές μου με τις καινούργιες συντεταγμένες του τραυματισμού. Μέσα από την χορογραφία και μέσα από διάφορες θεραπείες, κατάφερα να επιστρέψω στον χορό. Όταν χορεύω, μου δίνεται η ευκαιρία να πω πράγματα χωρίς να μιλήσω και μόνο όταν υπάρχει ανάγκη.
Είναι ο χορός μια φυγή, μια απελευθέρωση από την πραγματικότητα, την καθημερινότητα;
Δεν νομίζω πως κάποιος μπορεί να ξεφύγει από την καθημερινότητά του. Πολλές φορές με φυλακίζει απόλυτα, γιατί κάνω το λάθος και προσπαθώ να δω όλα τα πράγματα που θα μπορούσα να κάνω και όχι αυτό το οποίο είναι αναγκαίο να συμβεί εκείνη την ώρα. Προσπαθώ να χορογραφήσω κάτι και εγκλωβίζομαι από τις άπειρες πιθανότητες που μπορεί να έχω εκείνη την ώρα και τις επιλογές να εξελίξω την χορογραφία. Ένας χορογράφος πρέπει να κινείται πάντα με το αναγκαίο εκείνη την ώρα, με την πνοή της στιγμής. Εμένα με ενδιαφέρει ν’ασχολούμαι με πρακτικά ζητήματα πάνω στη σκηνή, με την εικόνα, με τη σύνθεση, με τη φόρμα. Και αυτό είναι η καθημερινότητά μου.
Μελετάτε, ενώ παράλληλα το σπουδάζετε, Ιστορία της Τέχνης. Φαίνεται πως σας προσελκύουν διάφορες μορφές Τέχνης, πέρα από τον χορό…
Μου αρέσει να κοιτάω και να ερευνώ τα έργα διάφορων καλλιτεχνών. Η αγαπημένη μου Τέχνη είναι η ζωγραφική. Θεωρώ πως είναι η ύψιστη καλή Τέχνη. Όσων αφορά την Ιστορία της τέχνης… άμα δεν ξέρεις αυτά που έχουν συμβεί δεν μπορείς να υπάρξεις σαν καλλιτέχνης στο τώρα. Πρέπει να έχεις μια πολύ καλή ιδέα για το τι έχει ειπωθεί, τι έχει συμβεί, έτσι ώστε να μπορείς να αντλήσεις έμπνευση από αυτά, για να δημιουργήσεις κάτι, το οποίο μπορεί να και μην είναι καινούργιο, αλλά θα είναι δικό σου.
Παρά το νεαρό της ηλικίας σας φαίνεται πως ανηφορίζετε γοργά προς την κατάκτηση του ονείρου…
Ο λόγος που κάνω πράγματα γρήγορα, είναι γιατί έχω μία μανία να διορθώνω την πρακτική μου συνέχεια. Έχω την ανάγκη να εξωτερικεύω τις εικόνες που έχω στο μυαλό μου με διάφορα μέσα, είτε αυτό είναι η σκηνή, είτε αυτό είναι, ίσως κάποια στιγμή, η κάμερα, είτε αυτό είναι απλά ένα εργαστήριο. Ο χορός και η μουσική είναι τα μόνα μέσα που έχω διαθέσιμα αυτή τη στιγμή να εξωτερικεύσω αυτές τις εικόνες που έχω στο μυαλό μου.
Πιστεύετε πως στην Ελλάδα φροντίζουμε για την ανάπτυξη και την εξέλιξη της Τέχνης και του πολισμού μας;
Νομίζω πως υπάρχει ένα γενικότερο πρόβλημα ως προς το ποιος πρέπει να κάνει τι, που και πως και το σημαντικότερο, πότε. Ο λόγος που γύρισα στην Ελλάδα, από το εξωτερικό, εκτός από το ότι τραυματίστηκα, είναι ότι βλέπω πως υπάρχει μια εξέλιξη στην Τέχνη. Αν αυτό οφείλεται στην κρίση, δεν το γνωρίζω. Πάντως, σε οποιαδήποτε ιστορική εποχή και να κοιτάξεις, όποτε έχει υπάρξει κρίση, έχει υπάρξει άνθισμα στην Τέχνη σαν αντίδραση στην ένταση αυτού που συμβαίνει. Νιώθω ότι κάτι συμβαίνει στην Αθήνα και στην Ελλάδα όσων αναφορά την Τέχνη, εάν και πάντα υπάρχει χώρος για βελτίωση. Βέβαια, θα έπρεπε να υπάρχουν καλύτερες υποδομές για νέους καλλιτέχνες, να παρουσιάσουν τα δικά τους έργα. Έτσι ώστε να εξελιχθεί ο σύγχρονος χορός, ο οποίος εν τέλει είναι αυτό που δημιουργείται τώρα.
Συντελεστές
Καλλιτεχνική Διεύθυνση | Χορογραφία: Antonia Economo
Μουσικές Συνθέσεις: Σωτήρης Τσόλης
Σύνθεση Ηxoγραφημένης Μουσικής: Γιώργος
Κραββαρίτης
Ερμηνεία και ανάπτυξη υλικού: Ξένια Ταμπούρλου, Περικλής Πετράκης, Παύλος Λυκούδης, Χριστίνα Γαζή, Χρήστος Santa Maria,
Σοφία Κουρτέση, Ξένια Σταθούλη
Ζωντανή Μουσική:
Σωτήρης Τσόλης(Τύμπανα), Παναγιώτης Ράπτης (Σαξόφωνο),
Λάμπρος Παπανικολάου (Κοντραμπάσο)
Σχεδιασμός Φωτών: AntoniaEconomo
Σκηνικά: Γιάννης Θεοδωράκης
Κουστούμια: Βασιλική Σύρμα
Κατασκευή Κρινολίνου: Γιάννης Θεοδωράκης, Ελισσάβετ Ζαχαράκη
Φωτογραφία: Eυάγγελος Καραλής
Ηχοληψία: Τάσος Μπότσιος
Ημερομηνία
25, 26, 27 Μαΐου, στις 21:15
Εισιτήρια: 15 €
Διάρκεια παράστασης σε λεπτά ( με η χωρίς διάλειμμα)
