Για την Donna Tartt ξαναμιλήσαμε με αφορμή την βραβευμένη ΄΄Καρδερίνα΄΄ της, που είναι το τρίτο της βιβλίο.
Αυτή την φορά θα μιλήσουμε για τον ΄΄Μικρό φίλο΄΄, που είναι το δεύτερό της και το οποίο πήρε τις λιγότερο καλές κριτικές από τα άλλα δύο και η εμπορική του απήχηση δεν έφτασε τα επίπεδα του πρώτου της βιβλίου που θεωρείται κλασικό και συνεχίζει να βρίσκει στρατιές αναγνωστών.
Είναι πολύ χαρακτηριστικά τα όσα έλεγε η συγγραφέας σε συνέντευξη που έδωσε με την κυκλοφορία του δεύτερού της βιβλίου: “Ένα πρόβλημα που προκαλεί η επιτυχία είναι ότι παρασύρει τους ανθρώπους στο να παράγουν περισσότερο απ’ ό,τι μπορούν. Όταν κυκλοφόρησε το πρώτο μου βιβλίο, ήμουν πολύ συγχισμένη επειδή είχα βρεθεί σε έναν κόσμο τον οποίο δεν γνώριζα. Ζούσα και δούλευα σαν φοιτήτρια και ξαφνικά βρέθηκα σε μια γυάλα με καρχαρίες! Δεν ήταν όλα κακά. Ήταν όμως ένα μεγάλο σοκ για μένα. Σαν σκοτσέζικο ντους. Όλοι με ρώταγαν, πώς θα καταφέρω να ξεπεράσω την επιτυχία του πρώτου μου βιβλίου, πίστευαν πως έπρεπε να κάνω κάτι γρήγορα αλλιώς το κοινό θα με ξεχάσει και εγώ σκεφτόμουν, μα τί λένε όλοι αυτοί; Ο Γουίλιαμ Στάιρον κάποτε είπε πως κάποια στιγμή συνειδητοποίησε πως είχε μόνο πέντε βιβλία μέσα του να γράψει και αυτό ήταν εντάξει! Πιστεύω πως κι εγώ έχω περίπου τόσα βιβλία μέσα μου”.
Αν στη «Μυστική ιστορία» η Ντόνα Ταρτ μίλησε για τη χαμένη αθωότητα, τον εγωισμό και την αμφιλεγόμενη ηθική της γενιάς της, στον «Μικρό φίλο», που ακολούθησε το 2002, μίλησε για τον αμερικανικό Νότο με τις κοινωνικές και φυλετικές του αντιθέσεις, για την απουσία ή την αχρηστία των γονέων, για τη μοναξιά, τη φτώχεια, την απότομη ενηλικίωση. Εδώ δεν υπάρχουν κολεγιόπαιδα αλλά ένας εννιάχρονος πιτσιρίκος, το άψυχο σώμα του οποίου βρίσκεται κρεμασμένο σ’ ένα δέντρο, καθώς και η αδελφή του, που, κάμποσα χρόνια μετά, θ’ αναζητά το δολοφόνο του φλεγόμενη να πάρει εκδίκηση.
«Ενα από τα προβλήματα της επιτυχίας», έλεγε η ίδια στην «Γκάρντιαν» το 2002, «είναι πως παρασύρει τους ανθρώπους στην υπερπαραγωγή. Αν δεν επανεμφανιστείς σε δύο χρόνια, μου έλεγαν όλοι, κανείς δεν θα σε θυμάται. Ομως εγώ γράφω αργά. Δεν πιστεύω πως η τελειομανία είναι ελάττωμα. […] Δεν θέλω να γίνω επιχείρηση […]».
Ο μύθος γύρω από το όνομα και την συγγραφική ικανότητά της, τεράστιος. Έγραψε την Μυστική Ιστορία σε ηλικία 28 ετών, έχοντας πληρωθεί προκαταβολικά τον ποσό – μαμούθ των 450.000$. Μικροκαμωμένη, κομψή και αινιγματική απήγγελλε ποίηση και αποσπάσματα κλασικής λογοτεχνίας στις συνεντεύξεις ενώ είχε για φίλους μερικούς από τους πιο ταλαντούχους ανθρώπους στην Αμερική, ανάμεσά τους και τον Μπρετ Ήστον Έλλις. Πολλοί λένε πως όσα συμβαίνουν στην κολλεγιακή παρέα της Μυστικής Ιστορίας είναι εμπνευσμένα απο τις ιστορίες της αληθινής παρέας της συγγραφέως. Ποιός ξέρει; Το μόνο σίγουρο είναι πως η Ντόνα Ταρτ από τη στιγμή που βρέθηκε στο λογοτεχνικό προσκήνιο έχει χαρακτηριστεί από ένα μεγάλο μέρος κριτικών και κοινού ως “ιδιοφυία” και “η σημαντικότερη εκπρόσωπος της σύγχρονης αμερικανικής λογοτεχνίας”. Να σημειώσουμε εδώ πως η Ταρτ ανακαλύφθηκε από τον συγγραφέα και θρυλικό λογοτεχνικό ατζέντη Willie Morris ο οποίος την πλησίασε όταν η Ταρτ ήταν ακόμα φοιτήτρια λέγοντάς της: “Είμαι ο Willie Morris και πιστεύω πως είσαι ιδιοφυία”.
Σε πρώτη αν’αγνωση ο ΄΄Μθκρός φίλος΄΄ θα μπορούσε να είναι ένα βιβλίο με θέμα την ενηλικίωση.Το θέμα της ενηλικίψσης είναι χιλιογραμμένο.Με μιά διαφορά όμως.Η συγγραφέας δεν θέλει να μεγαλώσει την Χάριετ,. την μικρή της ηρωίδα.Βιώνει τα προβλήματα των ενηλίκων (ο θάνατος του αδερφού, η κατάθλιψη της μητέρας, η αποχώρηση του πατέρα, η ανάγκη για εκδίκηση), κρατώντας την ωστόσο παιδί. Με αυτό το τέχνασμα, η ηρωίδα της Ταρτ προσπαθεί με παιδικά τεχνάσματα και γνώσεις να χειριστεί τα ενήλικα προβλήματα που πέφτουν στους ώμους της. Θέλει να βρει τον δολοφόνο, αλλά δεν ξέρει πως, θέλει να τον σκοτώσει, αλλά δεν είναι σίγουρη πως μπορεί να το κάνει, θέλει να σταματήσει την διάλυση της οικογενειακής εστίας, αλλά δεν μπορεί να καταλάβει πως η παιδική της περηφάνεια είναι που τη συγκρατεί και την φέρνει αντιμέτωπη με την ενηλικίωση.
Η ιστορία οργανώνεται γύρω από τον ανεξιχνίαστο απαγχονισμό του Ρόμπιν Κλιφ, ενός εννιάχρονου παιδιού, στην αυλή του σπιτιού του και την προσπάθεια της αδελφής του Χάριετ, δώδεκα χρόνια μετά το συμβάν, να λύσει το μυστήριο. Μέσα από αυτό το κεντρικό πλαίσιο περιγράφονται οι διαπροσωπικές και κοινωνικές σχέσεις της εποχής στην αμερικανική επαρχία (δεκαετία ’70): διαλυμένες οικογένειες, ρατσιστικές συμπεριφορές, στοιχεία του υποκόσμου, θρησκευτικός φανατισμός και κοινωνικές συμπεριφορές. Ο τόπος είναι μία κωμόπολη του αμερικανικού Νότου, της περιοχής του Μισισιπί (περιοχή από την οποία κατάγεται και η συγγραφέας) και περιγράφεται τόσο ρεαλιστικά που πραγματικά σε κάνει να βιώνεις την αποπνικτική ζέστη του καλοκαιριού, τις βαριές καλοκαιρινές καταιγίδες, τις έντονες μυρωδιές της υγρασίας και της πλούσιας βλάστησης, τα κουνούπια και τις σκνίπες, τα παιδιά που κυκλοφορούν παντού ελεύθερα και τα κάθε είδους φίδια που ξεφυτρώνουν ανεξέλεγκτα σε σπίτια και αυλές.
Το κυρίαρχο στοιχείο είναι ο Αμερικάνικος Νότος,η παρακμή των παλιών αριστοκρατικών οικογενειών,ο ρατσισμός που άλλοτε είναι φανερός,άλλοτε όχι.Η μικρή Χάριετ μεγαλώνει εκεί μέσα,αλλά προσπαθώντας να κατανοήσει τον κόσμο των μεγάλων αγνοεί ότι όλα αυτά που διαλύονται γύρω της είναι μη αναστρέψιμα.Με κέντρο την παιδική της προσωπικότητα,που ,ωστόσο,διαφέρει απο αυτή των συνομιλήκων της,προσπαθεί να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα των μεγάλων,χωρίς να την κατανοεί,όπως είναι φυσικό.Και ενώ κυλούν οι σελίδες του βιβλίου,ο αναγνώστης βρίσκεται μέσα σε έναν μεγαλειώδη πίνακα της εποχής και του Αμερικάνικου Νότου.Πιστεύεις ότι ζείς και εσύ σε αυτή την παρηκμασμένη μικρή πόλη που ζεί η Χάριετ και η οικογένειά της.Και εδώ είναι που καταλαβαίνεις πόσο σημαντική συγγραφέας είναι η Donna Tartt. Kουβαλάει μέσα της έναν ολόκληρο κόσμο και μπορεί και τον κάνει λέξεις και προτάσεις.Και,φτάνοντας σε εμάς πιά,αυτές οι λέξεις και οι προτάσεις,αν θέλουμε,γινόμαστε μέρος αυτού του κόσμου.
