Χτύπος ρολογιού, ανάσα που πνίγεται στον λαιμό, εκείνον που ιδρώνει από την γραβάτα που τον τυλίγει σαν κόμπος μιας απόφασης, εκείνης που θα καθορίσει τη ζωή ή τον θάνατο ενός παιδιού που κατηγορείται για τον φόνο του πατέρα του.
Δώδεκα άνδρες βαριανασαίνουν γύρω από ένα τραπέζι, στο μυαλό τους πλέκονται οι λέξεις: Ένοχος, αθώος, ένοχος, αθώος, αμφιβολία, δικαιολογημένη, σίγουρος, αβέβαιος προκαλώντας μια ταραχή στα συνειδητά κομμάτια που έχουν προσκολληθεί μέσα τους.
Το ήθος, είναι το ήθος, η συμπόνια, κάτι ανθρώπινο που δεν τους αφήνουν να δώσουν μια άχαρη, αβέβαιη και αδιάφορη απάντηση «Ένοχος» κι απλά ν’ αποχωρήσουν από τούτο το δωμάτιο, να ξεχάσουν πρόσωπα, ν΄ αδιαφορούν αν το παιδί καταδικάστηκε, αν τον σκότωσε η ηλεκτρική καρέκλα. Θα μπορούσε να συμβεί κι κάπως έτσι, όλοι οι ένορκοι να συμφωνήσουν από κοινού πως το 16χρονο αλλοδαπό αγόρι είναι ένοχο και ο καθένας ν’ ακολουθήσει τον συμβατό του δρόμο, την ασφάλειά του, μια σίγουρη διαδρομή που δεν θα μπορούσε να τον παρεκκλίνει από τις ιδέες, τις σκέψεις και τις “προκαταλήψεις” του, αλλά δεν συνέβη.
Στη σιωπή των ενόρκων απαντά με θάρρος, στέκεται ενάντια στην πλειονότητα, ο ένορκος νούμερο οκτώ, αποφασίζοντας και λέγοντας, παροτρύνοντας τους υπόλοιπους ενόρκους να ελέγξουν κι το ενδεχόμενο του «Αθώος». Όλοι στρέφονται και τον κοιτούν, κάποιος, που τώρα έχει αναστατωθεί που αυτή η υπόθεση θα πρέπει να αναθεωρηθεί, να εκτιμηθούν και να ελεγχθούν όλα τα στοιχεία από την αρχή, γελάει και λέει, ειρωνευόμενος τον ένορκο 8: «Αυτός ο ένας, πάντα θα υπάρχει ένας».
Όλοι τον χλευάζουν, του «επιτίθενται», προσπαθούν να τον μεταπείσουν με δόλιους τρόπους, δίχως απτά τεκμήρια, πως δεν υπάρχει καμιά δικαιολογημένη αμφιβολία, πως η σκηνή του εγκλήματος εκτυλίχθηκε ακριβώς έτσι όπως κατατέθηκε στο δικαστήριο, δεν τίθεται κανένας λόγος να «διαστρεβλώνονται» τα στοιχεία και οι μαρτυρίες, πως κανείς μπορεί να είναι αρκετά σίγουρος ώστε να στείλει ένα παιδί που μόλις έχασε τον πατέρα του, που έμεινε ορφανό, μόνο, ανυπεράσπιστο και εγκαταλελειμμένο από την ανθρωπότητα, στην ηλεκτρική καρέκλα.
Σαν αντανάκλαση μιας δεινοπαθούσας κοινωνίας μοιάζει τούτο το ασφυκτικό δωμάτιο, όπως ασφυκτική είναι και η πραγματικότητα. Άνθρωποι απαθείς, άπονοι, σχεδόν πέτρινοι που σιγά σιγά θρυμματίζονται, ξετυλίγουν τους πραγματικούς τους εαυτούς στον κόμβο της σκηνής του θεάτρου Αλκμήνη, εκεί όπου ο θεατής-παρατηρητής διχάζεται βλέποντας ανθρώπους να εμμένουν στο αβέβαιό τους, που το ντύνουν με σιγουριά, που για κάποιον παράδοξο και απροσδιόριστο λόγο, ακόμη και τη στιγμή που τους έχει επηρεάσει αυτή η αμφιβολία, που αρχίζει η συνείδησή τους να τους διαμαρτύρεται, δεν σταματούν να υποστηρίζουν το αντίθετο.
Ο Reginald Rose ήθελε να χαράξει με λέξεις, ύστερα να τις ενώσει, έναν κύκλο φαύλο με ολογράμματα ανθρώπων υπαρκτών, εκείνων που τους κυριεύει το κακό συναίσθημα αλλά ανάμεσα σε αυτούς είναι κι εκείνος που δεν εθελοτυφλεί, είναι εκείνος που έχει ξυπνήσει στην σπηλιά των δέσμιων και προσπαθεί, ρισκάροντας, με θάρρος, να τους οδηγήσει όλους προς το καλό, στο ανθρώπινο, να δίνουν ευκαιρίες, να κατανοούν, να συμπονούν, να στέκονται υπέρ του δικαίου… Η θρησκεία, η εξουσία, ο ρατσισμός, η αδικία, η μοναξιά, η εγκατάλειψη, η κακοποίηση, ο φόβος, το σωφρονιστικό σύστημα, όπως σε κάποιες χώρες που επανακτούν την θανατική ποινή, την ηλεκτρική καρέκλα, το απάνθρωπο όπως και το διαφορετικό, που όλοι στρέφονται ενάντια σε εκείνο, είναι τα σύμβολα που αρχίζουν να διακρίνονται στο έργο αυτό του Rose όταν την βλέπεις απ’ όλες τις όψεις του και με μια μορφή πολλών πτυχών.
Δώδεκα ήρωες ενσαρκωμένοι από δώδεκα ηθοποιούς μετατρέπουν τη θεατρική σκηνή σε ένα δωμάτιο ενόρκων, κι ολόκληρο θέατρο σε ένα δικαστήριο. Μπορεί ως παρατηρητής ν’ αποστασιοποιείσαι απ’ ό, τι διαδραματίζεται στο σανίδι, αλλά βρίσκεσαι σε αυτό το δικαστήριο, και είσαι κι εσύ υπεύθυνος για την απόφαση που θα παρθεί, είσαι υπεύθυνος ως άνθρωπος, ως κομμάτι μιας δεινοπαθούσας κοινωνίας.
Η Κωνσταντίνα Νικολαΐδη, πριν από πέντε χρόνια, συνειδητοποίησε πως οι «Δώδεκα ένορκοι» πρέπει να συστηθούν, να τους γνωρίσει το κοινό και θεατρικά. Άρχισε κομμάτι, κομμάτι να πλέκει αυτό το θεατρικό πλέγμα, να προσθέτει και ν’ αφαιρεί, μελετώντας πάλι από την αρχή το έργο. Κι έφτασε, ύστερα από έναν μακρύ δρόμο, να βλέπει τους ενόρκους της ν’ αναβιώνουν ξανά και ξανά στο θεατρικό σανίδι, να τους βλέπει να εξελίσσονται, κάποιοι να φεύγουν και κάποιοι να έρχονται, και κάποιοι να μένουν. Την είδα στο τελευταίο κάθισμα, να βλέπει το δημιούργημα τόσων ανθρώπων, με το λιθαράκι του καθενός ξεχωριστά να είναι εμφανές, να γελάει μ’ εκείνους σαν την πρώτη μέρα που άρχισαν να μελετούν το έργο και να σκέφτεται πως αν κάποιος της έλεγε τότε πως θα έφτανε σε αυτό το σημείο, οι δώδεκα ένορκοί της, που ξεκίνησαν ως όνειρο, να είναι τόσο περιζήτητοι και αγαπητοί, μπορεί και να μην το πίστευε.
Με την ανανέωση του θιάσου: Νίκο Βατικιώτη, Τάσο Γιαννόπουλο, Σωτήρη Δούβρη, Μάνος Ζαχαράκο, Αλέξανδρο Καλπακίδη, Θανάση Κουρλαμπά, Περικλή Λιανό, Κωνσταντίνο Μουταφτσή, Κωνσταντίνο Μπάζα, Τάσο Παπαδόπουλο, Ορέστη Τρίκα, Τρύφων Καρατζά (διπλή διανομή με τον Παντελή Παπαδόπουλο) και στον ρόλο του φύλακα, τον Αλέξη Σταυριανό παρατήρησα «διαφορές» σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά που είχα παρακολουθήσει την παράσταση, σαν να διακρίνεται πιότερα τώρα η αντίθεση μεταξύ των προσωπικοτήτων των χαρακτήρων. Πάντοτε νέοι ηθοποιοί δίνουν μια άλλη όψη σε μια παράσταση που έχει παρουσιαστεί και τις προηγούμενες χρονιές, δίχως αυτό ν’ αναιρεί τη δουλειά των προηγούμενων μελών του θιάσου. Ο Αλέξανδρος Καλπακίδης, ο Σωτήρης Δούβρης, ο Νίκος Βατικιώτης και ο Τάσος Γιαννόπουλος, τα νέα μέλη του θιάσου ,υποδύονται ρόλους που τους είναι ευάρμοστοι και οι ίδιοι είναι αποδοτικοί, εμβαθύνουν στην ψυχοσύνθεση των ρόλων τους.
Τα σκηνικά έδιναν την εντύπωση ενός πραγματικού δωματίου ενόρκων μιας άλλης εποχής, όπως και οι ενδυμασία των ηθοποιών εξίσου. Οι ήχοι και ο φωτισμός προκαλούν στον θεατή το αίσθημα της αληθοφάνειας.
Η σκηνοθετική προσέγγιση του έργου, η κατεύθυνση των ηθοποιών κι όλων τον συντελεστών από την Κωνσταντίνα Νικολαΐδη, η υποκριτική δεινότητα των ηθοποιών να σε μεταφέρουν σε έναν ξεχωριστό χωροχρόνο και να σε απορροφά αυτό είναι οι λόγοι, όχι οι μόνοι, που αυτή η παράσταση θα ζωντανεύει, δίχως να πεθαίνει, ή να οδηγείται στην φθορά, σε κάθε μέρα της παράστασης, σε κάθε χρόνο.
Συντελεστές
Κείμενο: Reginald Rose
Μετάφραση/Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνα Νικολαΐδη
Δραματουργική επεξεργασία: Κωνσταντίνα Νικολαΐδη & Νότης Παρασκευόπουλος
Σκηνικά: David Negrin
Κοστούμια: Κική Μήλιου
Πρωτότυπη μουσική: Γιώργος Περού
Κίνηση: Χριστίνα Φωτεινάκη
Σχεδιασμός φωτισμών: Αλέξανδρος Αλεξάνδρου
Βοηθοί σκηνοθέτη: Μαγδαληνή Παλιούρα & Κατερίνα Κωνσταντέλλου
Βοηθός ενδυματολόγου: Δανάη Ανεζάκη
Φωτογραφίες: Βαγγέλης Ρασσιάς
Γραφιστική επιμέλεια: Γιάννης Στιβανάκης
Promo video: Κώστας Γεραμπίνης
Επικοινωνία: Άντζυ Νομικού
Παραγωγή: A PRIORI www.a-priori.gr
Οι 12 ένορκοι (αλφαβητικά):Νίκος Βατικιώτης, Τάσος Γιαννόπουλος, Σωτήρης Δούβρης, Μάνος Ζαχαράκος, Αλέξανδρος Καλπακίδης, Τρύφων Καρατζάς*, Θανάσης Κουρλαμπάς, Περικλής Λιανός, Κωνσταντίνος Μουταφτσής, Κωνσταντίνος Μπάζας, Τάσος Παπαδόπουλος, Ορέστης Τρίκας
*Διπλή διανομή με τον Παντελή Παπαδόπουλο
Στον ρόλο του φύλακα o Αλέξης Σταυριανός
Τη φωνή της χαρίζει η Νένα Μεντή
Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 21.30 & Κυριακή στις 18.00
Πρωινές και απογευματινές παραστάσεις για Γυμνάσια, Λύκεια, Συλλόγους και Δήμους κατόπιν συνεννόησης.
Τιμές εισιτηρίων
Γενική Είσοδος: 17 €
Φοιτητικό, ανέργων, ΑΜΕΑ: 12 €
Κερκίδες και ατέλειες ηθοποιών: 10 € (βάση διαθεσιμότητας)
Ειδικές τιμές για σχολεία και γκρουπς κατόπιν επικοινωνίας.
ΜΕΡΟΣ ΤΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΔΙΑΤΙΘΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΙΔΙΚΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΝΕΩΝ ΑΥΛΩΝΑ.
Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑΣ.
Διάρκεια παράστασης
100’ (χωρίς διάλειμμα)
ΚΑΘΕ ΠΕΜΠΤΗ ΑΠΟ 1η ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΣΥΝΟΔΕΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΑΓΓΛΙΚΟΥΣ ΥΠΕΡΤΙΤΛΟΥΣ. ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ ΜΕ SMS ΓΙΑ ΚΩΦΟΥΣ ΚΑΙ ΒΑΡΗΚΟΟΥΣ ΘΕΑΤΕΣ: 6979487155 (Σε συνεργασία με τη Liminal http://liminal.eu/)
Πληροφορίες-Κρατήσεις:
Θέατρο Αλκμήνη, Αλκμήνης 8-, Γκάζι, 210 3428650
