Ένα παιδί βαδίζει σε άγνωρους δρόμους. Υπάρχει ένα κενό ανάμεσα στα κομμάτια που συναρμολόγησε προκειμένου ν’ ανακαλύψει ποια είναι η ουσία της ύπαρξής του, πού βρίσκεται η χαραγμένη γραμμή που οδηγεί στη συνειδητοποίηση.
Μπορεί ν’ αποκτήσει μορφή η «ανάγκη» για έκφραση, για δημιουργία, για πλάση μορφών, σκιαγράφηση φιγούρων, η ανάγκη της μεταμόρφωσης, της περιπλάνησης στα πιο σκοτεινά και απόκοσμα μονοπάτια της φαντασίας, δραπετεύοντας από την πραγματικότητα, αλλά επιστρέφοντας εκεί για ν’ απαγγείλεις το ποίημα της αλήθειας, να χρωματίσεις έναν καμβά σταλάζοντας εκεί λίγη νεκρή και ζωηρή φύση, να συνθέσεις ένα μουσικό έργο, να χτίσεις, να σκαλίσεις, να γκρεμίσεις, να πλάσεις κόσμους, και ύστερα από μια χρονοβόρα απομόνωση στο έργο σου, να επικοινωνήσεις το γέννημά σου με τον άνθρωπο που βίωσε το μεταφυσικό, το ουτοπικό, ή το απατηλό τ’ όνειρο (;)
Είναι αυτή η «ανάγκη» που σαλεύει ανήσυχα, σχεδόν «παρανοϊκά», στον πιο ακαθόριστο και ανερμήνευτο τόπο του ιδιωτικού μας κόσμου•
Ένα μυστήριο που μπορεί ή δεν μπορεί να ειπωθεί είναι η «Τέχνη». Ταλαίπωρε ασκητή της Τέχνης, στο ανυπόδητο πέρασμά σου, το οποίο ακολούθησαν οι νεότεροι, οι μικρότεροι, οι αγνότεροι, αποτύπωσες γνώριμα ίχνη δημιουργίας. Κάποιοι πάτησαν και βυθίστηκαν σε αυτό το «ίχνος» κι άλλοι, λόγω της «έμφυτης» ματαιοδοξίας τους, ακoλούθησαν τον διάβα που οδηγεί στην αναπότρεπτη «ήττα» του καλλιτέχνη.
Δυο θλιμμένα μάτια. Είναι στ’ αλήθεια εκείνος ο μοναχικός δημιουργός και πλάστης σωμάτων και πραγμάτων που περιγράφουν όλοι, ο λέγων καλλιτέχνης; Η πίκρα στοιχειώνει το πρόσωπό του. Ένας ανέκφραστος νέος που φοβάται εκείνο το πιθανό ανεκπλήρωτο του ονείρου, αφηρημένα κοιτάζει το μικρό του έργο, το οποίο έχει αρχίσει ν’ αφυδατώνεται, να μη μεστώνει, απλά να μαραζώνει γιατί κάθε που εμφανίζεται ένας ψυχρός, αδικημένος από την υποτίμηση του έργου του, ή ένας αμείλικτος κριτής Τέχνης, και του λέει: «Μην ονειρεύεσαι, επιβίωσε». Ή «πρέπει ν’ ανακαλύψεις τις ικανότητές σου σε κάποιο άλλο αντικείμενο, δεν είσαι πλασμένος για την Τέχνη», «Εγκατάλειψέ τη αυτή την ανάγκη, είσαι νέος, ονειροπολείς», αποδυναμώνεται, τα φτερά του κόπτονται, και το νόημα• Το αγνοεί. Από πού πηγάζει, από πού αναβλύζει αυτό το έντονο ποθητό της έκφρασης, αυτή η αγανάκτηση, αυτή η ανήλεη «χειραγώγηση» του νου και της ψυχής στο σώμα; Αυτή η αβίαστη απελευθέρωση και παράδοση σε ένα σώμα, ένα αντικείμενο, στη φύση, στη μελωδία, στον ρόλο, σε μία ιστορία;
Επειδή το είδα πολλές φορές αυτό το παιδί, το είδα να γκρεμίζεται, το είδα ν’ αμφισβητεί την Τέχνη του, να ηττείται, επαφιόμενος σε αυτήν την ήττα, να εγκαταλείπει τ’ όνειρο, πήρα την απόφαση να του γνωρίσω κάποιους ανθρώπους που φιλοσόφησαν αυτό το «ανέφικτο», μετατρέποντάς το με δύναμη ψυχής, πάθος, πείσμα, πίστη και σοφία σε «εφικτό».
Ηθοποιοί, εικαστικοί, ζωγράφοι, συγγραφείς, μουσικοί και σκηνοθέτες, πρόθυμοι, ενθυμούμενοι τον δικό τους ακανθώδη δρόμο, απάντησαν σε τέσσερις ερωτήσεις, δίνοντας θάρρος, τροφή για σκέψη και αναζήτηση στους νέους καλλιτέχνες, καθώς τους υπενθυμίζουν την ουσία της ύπαρξης αυτής της εκφραστικής «ανάγκης».
Τι είναι Τέχνη; Με ποιες λέξεις θα περιγράφατε τη δική σας Τέχνη;
Πάνος Νάτσης, ηθοποιός: Φαντάζομαι πως δεν θες να σου δώσω τον ορισμό της Τέχνης βασισμένο σε αντικειμενικά κριτήρια πάνω στην Ιστορία της Τέχνης(;) Θα ήταν βαρετό για όλους μας. Μου αρέσει όμως πως ο Νίτσε κρίνει την Τέχνη ως απαραίτητη, λέγοντας πως «Η ζωή είναι άσχημη και έχουμε την Τέχνη για να μην μας σκοτώσει η αλήθεια».
Ντένης Μακρής, ηθοποιός: Δεν ξέρω αν μπορώ να ορίσω τι είναι τέχνη γενικά, αλλά θα μπορούσα να δοκιμάσω να προφέρω λέξεις πάνω στη σχέση που έχω αναπτύξει εγώ με αυτήν. Είναι οι στιγμές που κάτι πολύ λεπτό έχει πετύχει. Έχει βρει τον δρόμο προς τα έξω. Έχει καταφέρει να διαπεράσει τα πολύ κλειστά προσωπικά σύνορα κι έχει ενωθεί με κάτι σπουδαιότερο. Έχει διανύσει μια, κατά τη γνώμη μου, αρκετά επίπονη και δυσεύρετη διαδρομή κι έχει συναντήσει το ”άλλο” γεννώντας κάτι ακόμη μεγαλύτερο που, από ‘κει και πέρα, αυτό είναι ικανό και θα έπρεπε να συνομιλεί και ν’ αφηγείται αφ’ εαυτού του. Εκεί, ο τόπος αυτός αποτελεί για μένα τον λόγο, τον τρόπο και την ανάγκη να συνεχίζω να ασχολούμαι με την τέχνη. Ο τόπος αυτός είναι η τέχνη.
Εύη Ζάμπελη, ζωγράφος-εικαστικός: Τέχνη είναι οτιδήποτε μπορεί να συνθέσει μια ανθρώπινη ύπαρξη με φαντασία, ένστικτο, εμπειρία και ρίσκο. Είναι ένας τρόπος έκφρασης και συναισθηματικής αποφόρτισης.
Αλέξιος Μάριος Αντύπας, εικαστικός και ζωγράφος: Η ερώτηση «τί είναι Τέχνη», έχει απασχολήσει τόσους φιλοσόφους και καλλιτέχνες, που θα ήταν ευκολότερο για κάποιον να παραθέσει βιβλιογραφία, παρά μία συγκεκριμένη απάντηση. Κάποιοι την Τέχνη, την εκλαμβάνουν ως έκφραση (συνήθως του καλλιτέχνη), άλλοι ως μίμηση (ορατών ή αοράτων πραγμάτων/εννοιών), ενώ κάποιοι επικεντρώνονται στην αισθητική, ή στην πρωτοτυπία, ή ακόμα και ο συνδυασμός όλων των παραπάνω. Επομένως, οι απόψεις ποικίλουν ανάλογα τον άνθρωπο, ή ανάλογα τη χρονική περίοδο που τον ρωτάνε. Προσωπικά, θα έλεγα πως έχω περάσει αρκετά από τα παραπάνω στάδια, αλλά, στην παρούσα χρονική στιγμή, η τέχνη μου είναι ένα παιχνίδι φόρμας και τόνου που στοχεύει στο να εξάψει την αντίληψη του θεατή, παραθέτοντάς του μια απραγματοποίητη εικόνα.
Σταυριανός Κιναλόπουλος, ηθοποιός, συγγραφέας, σκηνοθέτης: Η τέχνη δεν είναι κατ’ ανάγκη έκφραση/πάθος/συναίσθημα/φαντασία/καινοτομία. Η τέχνη είναι μνήμη. Μέσω αυτής έχουμε ιστορία, συνολική και προσωπική. Γι αυτό οι μεγάλοι έλεγαν ότι «η τέχνη είναι αλήθεια». Ά-λήθεια. Δηλαδή το αντίθετο της λήθης. Με αυτήν και μόνο αυτήν τη λέξη την περιγράφω, «Μνήμη».
Ισμήνη Σακελλαροπούλου, σκηνοθέτις: Τέχνη είναι η ακίνδυνη σχηματοποίηση της δίκης μας πραγματικότητας. Στο θέατρο και τον κινηματογράφο εκφράζεις αυτά που δεν μπορείς να πεις στην καθημερινή ζωή.
Παύλος Πιέρρος, ηθοποιός: Τέχνη θεωρώ πως είναι κάθε μορφή επικοινωνίας του εσωτερικού κόσμου ενός καλλιτέχνη με έναν δέκτη. Η δική μου τέχνη με λέξεις: Αφοσίωση, μελέτη, παρατήρηση, αλήθεια, εξάσκηση, κάθαρση.
Βασίλης Άνης, τραγουδιστής: Ψυχική δημιουργία που είναι σημαντική εξαιτίας της έλξης που προκαλεί στα ανθρώπινα συναισθήματα, διεγείροντας τον νου ή και το συναίσθημα. Δημιουργική έκφραση.
Σπύρος Μαλτέζος, σκηνοθέτης: Δεν μπορώ να εξηγήσω τι είναι τέχνη, πιστεύω πως εκεί βρίσκεται και η γοητεία της, δεν ξέρουμε από που προέρχεται. Είναι τα συναισθήματα, οι ιδέες, οι εμπειρίες… και όποιος είναι τυχερός μπορεί να τα εκφράσει δημιουργώντας κάτι. Έναν πίνακα, μια ταινία, ένα τραγούδι. Όμως η έμπνευση μέχρι την υλοποίηση θέλει πολλές ικανότητες, πέρα του αγνού ταλέντου. Την δική μου “τέχνη” θα την περιέγραφα με τις λέξεις: Μεταποίηση της πραγματικότητας, άχρονη, κινούμενος πίνακας. Με την επιφύλαξη ότι μπορεί να σας λέω και βλακείες.
Γιάννης Χατζηγεωργίου, ηθοποιός, τραγουδιστής και συγγραφέας: Για μένα η τέχνη είναι μία έμφυτη ανάγκη για δημιουργία μέσα από το σώμα, από ήχους και από σκέψεις. Η Ανάγκη όμως για τέχνη, πιστεύω πως έχει τρεις υποστάσεις: «χρόνος» μέσα από την υστεροφημία, «έκφραση» και «ανάγκη» στο να προσελκύσουμε το «ερωτικό» μας ταίρι. Η τέχνη για μένα είναι η ανάγκη μου να εκφράσω στον κόσμο πώς πρέπει να είμαστε αλληλέγγυοι.
Μάχη και αισιοδοξία: Έχετε επιλέξει ένα επάγγελμα δίχως εγγυήσεις ή υποσχέσεις, προϋποθέτει ρίσκο και τόλμη, σας ανησυχεί αυτό;
Ντένης Μακρής: Πρακτικά το αντιμετωπίζω κάθε μέρα. Έχουν πάρει άγριες διαστάσεις, πολλές φορές, οι συνθήκες που με αναγκάζει αυτή η δουλειά να ζήσω. Από κει και πέρα αλλάζω κι εγώ μέσα σε αυτό το περιβάλλον και παίρνω και τις αντίστοιχες αποφάσεις. Προς το παρόν ξέρω ότι δεν έχω κάνει εκπτώσεις σύμφωνα πάντα με τα δικά μου δεδομένα, κι αυτό μόνο αυτονόητο δεν είναι. ‘Ίσως είναι κι από τα λίγα αξιόλογα πράγματα που σου μένουν σε μια τόσο ζαλιστική και αχόρταγα γρήγορη κοινωνία. Ένα ακόμη, είναι ότι η οικογένειά μου απέφυγε πεισματικά να μάθω τι σημαίνει στερούμαι. Σίγουρα αυτό έχει πολλά καλά και πολλά κακά, αλλά όντας μέσα σε αυτήν την ψεύτο-υπεραφθονία που κυβερνά και αν είσαι σε θέση να διακρίνεις τι θες και τι όχι, ύστερα ίσως να μπορείς να πάρεις την απόφαση συνειδητά ότι δε θα ζεις μόνο για να πληρώνεις.
Εύη Ζάμπελη: Δε με ανησυχεί, αντιθέτως, με εξιτάρει και με προκαλεί στο να δημιουργώ συνεχώς νέους κόσμους.
Αλέξιος Μάριος Αντύπας, εικαστικός: Η αλήθεια είναι πως όταν επέλεξα το συγκεκριμένο επάγγελμα, δεν είχα πλήρη επίγνωση του ρίσκου που προϋπέθετε, αλλά ακόμα και αν το γνώριζα, θεωρώ πως θα έκανα την ίδια επιλογή. Καταλαβαίνω γιατί η απόφαση του να γίνει κάποιος καλλιτέχνης μπορεί να θεωρηθεί ριψοκίνδυνη, παρόλα αυτά, πιστεύω πως είναι προτιμότερο να παλεύεις για κάτι που αγαπάς και πιστεύεις σε αυτό (είτε πετύχεις, είτε όχι), παρά μια ζωή γεμάτη συμβιβασμούς, που σου εξασφαλίζει την επιβίωση, αλλά σου στερεί την ευχαρίστηση του να ζεις. Βέβαια, έχοντας κάνει αυτή την επιλογή, ανακάλυψα πως το επάγγελμα του εικαστικού έχει μεγαλύτερη απορρόφηση στην αγορά εργασίας, απ’ ότι πιστεύει ο περισσότερος κόσμος(γκαλερί, γραφιστική, σκηνογραφία, παιδεία,tattoo κ.α.), ζούμε σε μία εποχή κατακλυσμένη από εικόνες.
Σταυριανός Κιναλόπουλος: Μας ιντριγκάρει αυτό. Νομίζω πως είναι η μαζοχιστική απάντηση που θα δώσουν όλοι.
Παύλος Πιέρρος: Με ανησυχεί σε έναν απλό και πρακτικό βαθμό, του πώς θα είμαι εντάξει οικονομικά στις υποχρεώσεις μου, και όχι συγκεκριμένα το επάγγελμά μου. Η οικονομική κρίση εξάλλου έχει χτυπήσει όλα τα επαγγέλματα, οπότε παντού είναι δύσκολα. Δεν επέλεξα να γίνω ηθοποιός για τα λεφτά, επομένως όλα αυτά που με κάνανε να το επιλέξω, είναι τόσα πολλά και τόσο δυνατά που υπερτερούν της ανασφάλειας.
Βασίλης Άνης: Κανένα επάγγελμα δεν σου δίνει εγγυήσεις. Η μόνη εγγύηση είναι η υπόσχεση στον εαυτό σου να μη σταματήσει να προσπαθεί.
Σπύρος Μαλτέζος: Νομίζω πως αν είχα εγγύηση γι’ αυτά που κάνω, ίσως να μην έκανα τίποτα. Είμαι βαθιά αισιόδοξος άνθρωπος, πιστεύω στη φωτεινή πλευρά των πραγμάτων, είναι θέμα οπτικής. Η τόλμη έρχεται με τον καιρό και το ρίσκο είναι η μόνη επιλογή για να υποστηρίξεις τις σκέψεις σου, τη δουλειά σου, τον ίδιο σου τον εαυτό.
Ισμήνη Σακελλαροπούλου: Δεν θέλω να με ανησυχεί θέλω να με μαγεύει. Αποφεύγω να ξυπνάω και να βλέπω ρεαλιστικά, ως επάγγελμα το σανίδι η την κάμερα.
Γιάννης Χατζηγεωργίου: Πιστεύω πως οι ηθοποιοί και οι τραγουδιστές είμαστε οι μεγαλύτεροι τζογαδόροι, καθώς δεν ποντάρουμε μόνο στη ζωή μας, αλλά παίρνουμε και το ρίσκο στις πλάτες μας και για τους συνεργάτες μας. Ένα πολύ δύσκολο επάγγελμα και για αυτό δεν το συνιστώ σε κανέναν…
Ποιες συμβουλές θα δίνατε σε εκκολαπτόμενους καλλιτέχνες όπως θα δίνατε στον μικρότερο εαυτό σας;
Σταυριανός Κιναλόπουλος: Τη συμβουλή που δίνω και στους μαθητές μου. Αν θες να λες, πρέπει ν’ ακούς. Να είσαι σφουγγάρι και κιμωλία μαζί αν ζητάς θέση στον μαυροπίνακα.
Πάνος Νάτσης: Να μην αδικούν τον εαυτό τους, μα ούτε και να αφήνουν τα μυαλά τους να «παίρνουν αέρα». Να μην απογοητεύονται και να συνεχίσουν να μελετούν αυτό το οποίο αγαπάνε.
Ντένης Μακρής: Η βαθιά προσωπική ανάγκη που καθιστά από μόνη της οτιδήποτε άλλο αδύνατον. Ανάγκη ζωτική και ανείπωτη που για να κατανοήσει κι η ίδια τον εαυτό της ζητά να εκφραστεί και να επικοινωνηθεί. Και μετά ο διαρκής αναστοχασμός αυτής της πρώτης και πιο σημαντικής ανάγκης. Η καλλιέργειά της και η εξέλιξή της έχοντας διαρκώς μάτια και αυτιά ανοικτά. Να μη μεγαλώσουν ποτέ.
Αλέξιος Μάριος Αντύπας: Θεωρώ πως η τέχνη είναι ένα ανοιχτό πεδίο έρευνας, που απαιτεί χρόνο και πειραματισμό, (κάτι που ανακάλυψα στην πορεία). Επομένως, αυτό που θα συμβούλευα θα ήταν:1) ΠΟΛΥ δουλειά στο εργαστήριο, όσο περισσότερο τόσο το καλύτερο. 2) Δεν υπάρχουν κακές ιδέες, με την έννοια πως ο πειραματισμός σε τεχνικές, υλικά και ιδέες είναι απαραίτητος. 3) Δεν πρέπει να φοβόμαστε τα λάθη, δεν χρειάζεται κάθε έργο να είναι τέλειο, πολλές πρωτοπορίες στην τέχνη προέκυψαν από λάθη. 4) Η τέχνη απαιτεί έρευνα που προκύπτει από δουλειές σύγχρονων και παλαιότερων καλλιτεχνών και πολύ διάβασμα, από ιστορία τέχνης μέχρι φιλοσοφία, φυσικές επιστήμες, λογοτεχνία κλπ.
Ισμήνη Σακελλαροπούλου: Να είναι ο εαυτός τους, και να έχουν εμπιστοσύνη στο σύμπαν όταν νιώθουν ότι τους εγκαταλείπουν οι δυνάμεις τους από τον ψυχολογικό και οικονομικό πόλεμο.
Παύλος Πιέρρος: Να είστε ειλικρινείς, και πρώτα στον εαυτό σας, να παρατηρείτε τα πάντα γύρω σας, να κάνετε λάθη, αλλά ποτέ τα ίδια, να πηγαίνετε σε όποια ακρόαση μαθαίνετε, και να τις εκμεταλλεύεστε προς όφελός σας(εξάσκηση – τριβή, γνωριμίες, διαχείριση άγχους, κλπ),να βάζετε καθημερινούς στόχους και να κάνετε τα πάντα για να τους κατορθώνετε.
Σπύρος Μαλτέζος; Αν είχα μπροστά μου τον μικρότερό μου εαυτό θα τον καθησύχαζα. Ζούμε σε ένα σύστημα που επιβραβεύει ανθρώπους με συγκεκριμένες ικανότητες. Συνήθως οι άνθρωποι που δεν μπορούν να περιοριστούν αντιδρούν ή απογοητεύονται, είναι θέμα χαρακτήρα. Θα του έλεγα λοιπόν να μάθει, να μάθει όσα περισσότερα μπορεί, όσο μαθαίνεις τόσο καταλαβαίνεις πόσα πράγματα δεν γνωρίζεις. Η μόνη συμβουλή που θα έδινα σε κάποιον νεότερο, είναι να υποστηρίζει τον εαυτό του, να υπερασπίζεται αυτό που κάνει. Αν το έχει πραγματικά, θα φανεί, όποιες συνθήκες κι αν υπάρχουν, κανείς δεν μπορεί να σταματήσει μια δυνατή ιδέα .
Γιάννης Χατζηγεωργίου: Εδώ δεν μπορώ να συμβουλέψω τον εαυτό μου θα συντρίψω τους άλλους; Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι θέλει «Τύχη», «Τόλμη» και «Ταλέντο». Αλλά κυρίως η δουλειά μας θέλει και τσαμπουκά, με την καλή έννοια. Οπότε αν έβλεπα τώρα τον Γιάννη μικρότερο, θα του έλεγα ότι έχεις πολλές δυσκολίες αντιμετώπισης και πρέπει να είσαι πολύ σίγουρος γι’αυτό που πας να κάνεις.
Τύχη και ευκαιρία: Πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η τύχη για την άνοδο του καλλιτέχνη; Που βρίσκονται οι ευκαιρίες; Εκεί που τις κυνηγάμε ή εκεί που εμφανίζονται δίχως να τις περιμένουμε;
Σπύρος Μαλτέζος, σκηνοθέτης: Η τύχη και η ευκαιρία είναι ένας υπέροχος συνδυασμός. Κατά τύχη μπορεί να γνωρίσεις το κορίτσι που σου αρέσει, το πως θα το χειριστείς, εξαρτάται απ’ όλα αυτά που σε έχουν διαμορφώσει με τα χρόνια. Ο τρόπος που εκμεταλλεύεσαι την ευκαιρία φανερώνει τις ικανότητες σου. Η αλήθεια είναι πως το ταλέντο δεν φτάνει, αυτός είναι ο λόγος που πραγματικά ταλαντούχοι άνθρωποι δεν μπορούν να ανέβουν τόσο όσο πιστεύουν.Θέλει δύναμη να μπορείς να διαχειριστείς το ταλέντο σου, και να αντιμετωπίσεις τις συνέπειες που έχει η Τέχνη σου όταν δεν σου ανήκει πια, όταν δηλαδή φεύγει από εσένα και βγαίνει στο κοινό. Είμαι οπαδός του όταν θέλεις να κάνεις κάτι, κάντο ΤΩΡΑ!
Πάνος Νάτσης: Σίγουρα είναι και θέμα τύχης το να καταφέρεις να «πετύχεις» σε αυτό το επάγγελμα, αυτή όμως είναι μόνο μία από τις συνιστώσες. Όσο δουλεύεις, οι ευκαιρίες θα έρχονται, μπορεί όχι πάντα στην ώρα τους ή όπως θα τις ήθελες ιδανικά, αλλά θα έρχονται. Είναι καλό να θέτουμε τους στόχους μας ψηλά και να μην λέμε ναι σε όλα. Ταυτόχρονα, όμως, θα πρέπει να προσέξουμε να μην υποτιμήσουμε τις προτάσεις που μας γίνονται, γιατί μέσα σε αυτές, μπορεί και να κρύβονται οι ευκαιρίες, που όπως λες «εμφανίζονται δίχως να τις περιμένουμε».
Ντένης Μακρής: Δεν ξέρω αν πιστεύω στην τύχη. Όλα διέπονται από πολύ συγκεκριμένους νόμους. Παρατηρώ και διακρίνω περισσότερο μια στάση που έχει ο καθένας απέναντι στα πράγματα, κι αυτή μετά είτε ελκύει καταστάσεις και ανθρώπους είτε τους απομακρύνει. Πιο πολύ ο τρόπος σκέψης και τα σήματα που εκπέμπεις διαμορφώνουν την πραγματικότητα παρά μια αφηρημένη τύχη. Το να τους εντοπίσεις, ίσως αποτελεί ακόμη μια δύσκολη συνθήκη, αλλά η εποχή αυτή νομίζω ότι μπορεί να δώσει μια πιο σωστή και ειλικρινή θέση στο αόρατο.
Εύη Ζέμπελη: Δεν πιστεύω στην τύχη, σίγουρα χρειάζεται ο συνδυασμός χωροχρόνου. Οι επιλογές μας καθορίζουν το αν το μονοπάτι μας θα είναι ανοδικό ή καθοδικό. Οι ευκαιρίες βρίσκονται παντού, αρκεί να έχεις υπομονή για εξερεύνηση.
Αλέξιος Μάριος Αντύπας: Καλώς ή κακώς, η τύχη είναι μία μεταβλητή που δεν μπορούμε να ελέγξουμε, και θεωρώ πως σε ένα μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, παίζει κάποιο ρόλο σε οτιδήποτε αποφασίσουμε να κάνουμε. Παρόλα αυτά, θέλω να πιστεύω, πως εάν το έργο κάποιου καλλιτέχνη είναι αξιόλογο και ο ίδιος ο καλλιτέχνης το κυνηγήσει και λίγο, θα βρεθεί η ευκαιρία να αναδειχθεί η δουλειά του. Μπορεί να είναι εκεί που δεν το περιμένει, ή μπορεί να αποδώσει καρπούς κάτι που κυνήγησε, θεωρώ πως και οι δύο περιπτώσεις είναι εφικτές.
Ισμήνη Σακελλαροπούλου: Όταν είσαι καλός και έχεις ευγένεια, σεβασμό, όποια ευκαιρία αξίζει, θα έρθει. Η ευκαιρία για μένα είναι να μαθαίνεις τον εαυτό σου και όχι να επιδιώκεις γίνεις «σταρ». Ύστερα από μια επίσκεψη που έκανα στο Α’ νεκροταφείο και βλέποντας τα εγκαταλελειμμένα μνήματα γνωστών ηθοποιών, πρόσφατα σκεφτόμουν αν άξιζε όλη αυτή η επιδιωκόμενη «γκλαμουριά» που τους στοίχισε στην ουσία τη ζωή… όποτε η τέχνη να είναι η ζωή, όχι η ζωή η τέχνη
Σταυριανός Κιναλόπουλος: Ταλέντο, Τόλμη και Τύχη, τα τρία Τ της επιτυχίας βάσει Ελύτη. Θα πάω ένα γράμμα πριν. Σπουδή, Σπιρτάδα, Στιγμή. Χρειάζεται σπουδή, δηλαδή έρευνα μέχρι εξάντλησης πάνω στον αντικείμενό σου. Σπιρτάδα, δηλαδή την ευφυΐα του να αρπάξεις ευκαιρίες έχοντας ετοιμοπόλεμο το επικοινωνιακό σου χάρισμα. Και όλα αυτά, τη στιγμή που είναι να λάμψεις. Και τη στιγμή αυτή, όσο τη κυνηγάς τόσο τρέχει μακριά σου.
Παύλος Πιέρρος: Δεν πιστεύω γενικότερα στην έννοια της τύχης. Δεν πιστεύω πως αποτελεί μέρος της επιτυχίας ενός καλλιτέχνη.
Βασίλης Άνης, τραγουδιστής: Τύχη: no1 συστατικό στην επιτυχία. Ευκαιρίες υπάρχουν και θα υπάρχουν! Το θέμα είναι πως θα τις διαχειριστείς.
