Χαμένα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου – Μέρος 4ο

Χαμένα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου – Μέρος 4ο

Στο τέταρτο μέρος του αφιερώματος μας σε ταινίες που θεωρούνται σήμερα χαμένες, θα αναφερθούμε σε ένα κινηματογραφικό είδος που υπήρξε ιδιαίτερα δημοφιλές από τα πρώιμα χρόνια του κινηματογράφου. Τις ταινίες τρόμου και μυστηρίου. Πολλές και πετυχημένες ταινίες του είδους, που γυρίστηκαν κατά τη διάρκεια του βωβού κινηματογράφου, ή ακόμα και των πρώτων χρόνων του ομιλούντος, δεν κατάφεραν να επιβιώσουν στο πέρασμα των χρόνων. Ήδη έχουμε μιλήσει σε προηγούμενα άρθρα για κάποιες από αυτές, όπως τον πρώτο «Dracula» του 1921, ή το «London After Midnight», αλλά όπως θα διαπιστώσετε παρακάτω, ο κατάλογος είναι ανεξάντλητος.

Χαμένα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου

Μια από τις πρώτες ταινίες τρόμου που γυρίστηκαν ποτέ, ήταν το γαλλικό φιλμάκι διάρκειας δύο μόλις λεπτών με τίτλο «Cléopâtre» (1899), του πρωτοπόρου Georges Méliès, με θέμα ιδιαίτερα φρικιαστικό για την εποχή: ένας άνδρας που σκάβει σε έναν Αιγυπτιακό τάφο, τεμαχίζει τη μούμια της Κλεοπάτρας και στη συνέχεια δημιουργεί μια γυναίκα. Γνώρισε τεράστια επιτυχία, με αποτέλεσμα να γίνει ευρύτερα γνωστό στην Αμερική, με τον τίτλο «Robbing Cleopatra’s Tomb». Δεν υπάρχουν κόπιες της ταινίας σήμερα, αν και το 2005 η γαλλική εταιρεία Lobster Film, ανέφερε ότι βρέθηκε, για να διαπιστωθεί λίγο αργότερα, ότι επρόκειτο για άλλη ταινία του Méliès, το «L’oracle de Delphes» (1903), με παραπλήσιο θέμα.

To 1913, η Universal μεταφέρει για πρώτη φορά στον κινηματογράφο το διήγημα του Henry Beaugrand «The Werewolves» (1898) σε μια 18λεπτη ταινία, που θα είναι η πρώτη με θέμα το λυκάνθρωπο. Η ταινία «The Werewolf» (1913), θα προκαλέσει μεγάλη αίσθηση, με αποτέλεσμα να ασχοληθεί ο κινηματογράφος με το μύθο του λυκανθρώπου ουκ ολίγες φορές τις επόμενες δεκαετίες, με κορυφαία ίσως την εκδοχή του 1941 με τον Claude Rains. Ωστόσο η πρώτη εκδοχή του 1913, θα καταστραφεί σε μια πυρκαγιά που είχε ξεσπάσει στα στούντιο της Universal και από τότε θεωρείται χαμένη.

Χαμένα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου

Η πασίγνωστη νουβέλα του Gaston Leroux, «The Phantom of the Opera», έχει μεταφερθεί πάμπολλες φορές στον κινηματογράφο. Η πρώτη της κινηματογραφική εκδοχή, το φιλμ «Das Phantom der Oper» θα πραγματοποιηθεί το 1915 στη Γερμανία από τον Ernst Matray. Δυστυχώς από τη συγκεκριμένη ταινία σήμερα δε σώζεται απολύτως τίποτε, ούτε έστω ένα κινηματογραφικό πόστερ, ή κάποια φωτογραφία.

Άλλη μια νουβέλα που ευτύχησε να μεταφερθεί πολλές φορές στον κινηματογράφο ήταν ο θρυλικός Frankenstein της Mary Shelley. Η πρώτη του κινηματογραφική εκδοχή είχε πραγματοποιηθεί το 1910 από τα Edison Studios, σε ένα 12λεπτο φιλμάκι, που σώζεται σήμερα. Το 1916 ο σκηνοθέτης Joseph W. Smiley θα επιχειρήσει μια προσαρμογή στη σύγχρονη, τότε, εποχή του έργου της Shelley, με την ταινία μεγάλου μήκους «Life Without Soul», χρησιμοποιώντας στον πρωταγωνιστικό ρόλο το Βρετανό ηθοποιό Percy Standing, που χρησιμοποιούσε λίγο έως καθόλου μακιγιάζ, σε αντίθεση με τις άλλες εκδοχές. Δυστυχώς η ταινία θεωρείται πολλές δεκαετίες χαμένη.

Χαμένα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου

Πολύ δημοφιλές για τους κινηματογραφικούς σκηνοθέτες υπήρξε και το μυθιστόρημα του Gustav Meyrink, «The Golem», βασισμένο σε έναν αρχαίο εβραϊκό μύθο. Η πρώτη κινηματογραφική μεταφορά του, πραγματοποιήθηκε το 1915 από τον Paul Wegener με την ταινία «Der Golem», που αποτέλεσε το πρώτο μέρος μιας τριλογίας. Θα ακολουθήσουν από τον ίδιο σκηνοθέτη οι ταινίες «The Golem and the Dancing Girl» (1917) και «The Golem: How He Came into the World» (1920). Από τις τρεις ταινίες σήμερα σώζεται ολόκληρη μονάχα η τρίτη, ενώ από την ταινία του 1915 λίγα αποσπάσματα.

Μια από τις πρώτες ταινίες επιστημονικής φαντασίας-τρόμου του παγκόσμιου κινηματογράφου και αρκετά προφητική, αφού βλέπουμε για πρώτη φορά ρομπότ ήρωα σε ταινία, ήταν το φιλμ «Die große Wette» (1916), ελληνιστί «Το μεγάλο στοίχημα», σε σκηνοθεσία Harry Piel, πρωτοπόρου Γερμανού σκηνοθέτη, με δεκάδες ταινίες στο ενεργητικό του. Η ταινία, της οποίας η υπόθεση αναφέρεται στο 2000, θεωρείται σήμερα χαμένη.

Χαμένα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου

Άλλη μια ταινία επιστημονικής φαντασίας, με στοιχεία τρόμου ήταν και το φιλμ «Alraune» (1918), ουγγρικής παραγωγής, από τις πρώτες ταινίες του κορυφαίου Michael Curtiz, (δημιουργού της θρυλικής «Casablanca»). Βασισμένη σε ένα γνωστό μυθιστόρημα του Hanns Heinz Ewers, παραλλάσσοντας την ιστορία του Φρανκενστάιν, αναφέρεται σε έναν επιστήμονα που χρησιμοποιεί το φυτό μανδραγόρα, που σύμφωνα με τις προλήψεις, φέρνει γονιμότητα στις γυναίκες που πίνουν τον χυμό του, που φυτρώνει κάτω από τις κρεμάλες φονιάδων.

Το δίνει να το πιει μια πόρνη, που φέρνει στον κόσμο ένα κοριτσάκι που γρήγορα θα μεγαλώσει και θα γίνει μια πολύ γοητευτική μεν γυναίκα, άκρως διεφθαρμένη δε. Αν και το μυθιστόρημα χαρακτηρίστηκε ακραίο και παρακμιακό το 1911 όταν πρωτοκυκλοφόρησε, ωστόσο μεταφέρθηκε τέσσερις φορές στον κινηματογράφο. Μετά το 1918, ακολούθησε άλλη μια βωβή εκδοχή το 1928 από τον Henrik Galeen και δύο ομιλούσες, το 1930 και 1952 αντίστοιχα. Η πρώτη εκδοχή του 1918 είναι η μοναδική που θεωρείται σήμερα χαμένη.

Χαμένα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου

Ο F. W. Murnau, υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους Γερμανούς σκηνοθέτες και εκπρόσωπους του γερμανικού εξπρεσιονισμού, με πιο αντιπροσωπευτική του ταινία τον θρυλικό «Nosferatu» το 1922. Ωστόσο εκείνη την εποχή, γύρισε μερικές ακόμα αξιόλογες ταινίες τρόμου, που σήμερα η τύχη τους αγνοείται. Πρόκειται για τα φιλμς «Satanas» (1920), μια σπονδυλωτή ταινία, αποτελούμενη από τρεις ιστορίες, από την οποία σώζονται μικρά αποσπάσματα, «Der Bucklige und die Tänzerin» (1920), «Der Janus-Kopf» (1920), παραλλαγή του Δόκτορ Τζέκιλ και Μίστερ Χάιντ και «Sehnsucht» (1921).

Χαμένα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου

Ο Lon Chaney, υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες του βωβού κινηματογράφου, με αξέχαστες ερμηνείες, κυρίως σε ταινίες τρόμου. Το φιλμ «London After Midnight», είναι μια χαμένη ταινία που πολλοί σινεφίλ εύχονται να βρεθεί, ωστόσο χαμένη θεωρείται και άλλη μια ταινία τρόμου, από τις καλύτερες της εποχής, λίγο ξεχασμένη σήμερα. Το φιλμ «A Blind Bargain» (1922), παραγωγή των Goldwyn Studios, που βασίζονταν στη νουβέλα που είχε γράψει το 1897 ο Barry Pain, «The Octave of Claudius». 

Είχε ως θέμα του τη συμφωνία που κάνει ένας νεαρός συγγραφέας, προκειμένου να σώσει την άρρωστη μητέρα του, με έναν παρανοικό επιστήμονα, που τον βοηθά, με αντάλλαγμα να τον χρησιμοποιήσει στα επικίνδυνα γενετικά του πειράματα πάνω σε ανθρώπινα σώματα. Δυστυχώς το αρνητικό της ταινίας καταστράφηκε το 1931 από την εταιρεία Metro-Goldwyn-Mayer, αρκετά χρόνια μετά την εξαγορά των Goldwyn Studios. Η τελευταία εναπομείνασα κόπια της ταινίας λέγεται ότι καταστράφηκε στην τραγική πυρκαγιά του 1965, στις αποθήκες της Metro, στο Culver City της Καλιφόρνια.

https://www.youtube.com/watch?v=PApG6i8Ryv0

Χαμένα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου

Την ίδια τύχη θα έχει και μια από τις αξιολογότερες ταινίες τρόμου που παρήγαγε η εταιρεία Fox, μέσα στη δεκαετία του 20. Το φιλμ «The Wizard» (1927), σε σκηνοθεσία Richard Rosson, με τους Edmund Lowe και Leila Hyams, βασισμένο στη νουβέλα των Andrew Bennison , Malcolm Stuart Boylan και Harry O. Hoyt, που αν και ταινία τρόμου, είχε ισχυρό το μήνυμα κατά της θανατικής καταδίκης. 

Η ταινία καταστράφηκε σε μια πυρκαγιά στις αποθήκες της Fox το 1931. Μια παραπλήσια ταινία που θα κυκλοφορήσει την ίδια χρονιά με μεγάλη επιτυχία, θα είναι η ταινία «The Gorilla» (1927), σε σκηνοθεσία του Alfred Santell με τον Charles Murray από την εταιρεία First National Pictures, που κατά παράδοξο τρόπο ξαναγύρισε τρία χρόνια μετά με τον ίδιο τίτλο, αλλά ομιλούσα, σε σκηνοθεσία Bryan Foy. Και οι δύο ταινίες ωστόσο, αν και επιτυχίες της εποχής, θεωρούνται χαμένες σήμερα, ενώ σώζεται σε ιδιωτικές συλλογές το soundtrack της εκδοχής του 1930.

Χαμένα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου

Άλλη μια ταινία, μεγάλη επιτυχία της εποχής, χαμένη σήμερα, είναι το «The Terror» (1928) , βασισμένη στο θεατρικό έργο του Edgar Wallace, σε σκηνοθεσία Roy Del Ruth, με τους May McAvoy και Louise Fazenda. Ήταν η δεύτερη καθόλα ομιλούσα ταινία της Warner Brothers. Είχαν κυκλοφορήσει δύο εκδοχές της ταινίας, μια βωβή και μια ομιλούσα, της οποίας ο ήχος ήταν γραμμένος σε δίσκους. Χάρη σε αυτούς τους δίσκους, σήμερα σώζεται το συνολικό ηχητικό μέρος της ταινίας. Φήμες ότι μια κόπια της υπάρχει στα αρχεία της UCLA, δεν έχουν επιβεβαιωθεί.

Στις χαμένες ταινίες επίσης συγκαταλέγεται και το πετυχημένο ριμέικ της βωβής ταινίας «The Cat and the Canary» (1927), που γυρίστηκε το 1930 ομιλούν, με τον τίτλο «The Cat Creeps», σε σκηνοθεσία Rupert Julian με τους Helen Twelvetrees και Raymond Hackett. Δύο μονάχα λεπτά μας σώζονται σήμερα, όπως αναπαράχθηκαν μέσα από τη μικρού μήκους ταινία του 1932 με τίτλο «Boo!».

Χαμένα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου

Μια από τις δημοφιλέστερες σειρές ταινιών μυστηρίου των δεκαετιών 20, 30 και 40 ήταν εκείνη με ήρωα το θρυλικό Charly Chan. Από τις 50 περίπου ταινίες που γυρίστηκαν, θεωρούνται χαμένες οι 6, που τυχαίνει να είναι από τις πρώτες της σειράς. Πρόκειται για τα φιλμς «The House Without a Key» (1926), κινηματογραφικό σίριαλ 10 επεισοδίων, με τον George Kuwa στο ρόλο του Charlie Chan, «The Chinese Parrot» (1927) σε σκηνοθεσία του αξιόλογου Paul Leni, «Charly Chan Carries On» (1931) που ήταν η πρώτη εμφάνιση του θρυλικού Warner Oland στον ομώνυμο ρόλο (παρεμπιτόντως η Fox είχε γυρίσει την ίδια χρονιά μια ισπανόφωνη βερσιόν της ταινίας με τίτλο «Eran Trese», που σώζεται σήμερα), «Charly Chan’s Chance» (1932), «Charlie Chan’s Greatest Case» (1933) και «Charlie Chan’s Courage» (1934).

https://www.youtube.com/watch?v=iuMm5j77kw0&list=PLRjZVIh2XwrFD21PamA8DZnO_UgMDSueI&index=2