Αρχική RETROLOVERS Χαμένα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου – Μέρος 1ο

RETROLOVERS

Χαμένα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου – Μέρος 1ο

Από

21/02/2020

Μια πονεμένη ιστορία για την τέχνη του κινηματογράφου είναι το ότι το πέρασμα των χρόνων δε βοήθησε ώστε να επιβιώσουν πολλά αριστουργήματα του, ιδιαίτερα της πρώτης εποχής του. Σήμερα θεωρείται χαμένο το 80% των ταινιών παραγωγής του χρονικού διαστήματος από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι και το 1930. Αυτό οφείλεται πρωτίστως στην ευαισθησία του φιλμ.

Στο οποίο απαιτείται συστηματική συντήρηση αλλά και σε ατυχή περιστατικά, όπως η περίφημη πυρκαγιά του New Jersey το 1937 στις αποθήκες της εταιρείας Fox, που κατέστρεψε τα πρωτότυπα φιλμ χιλιάδων ταινιών της εταιρείας και όχι μόνο, αλλά και σε εκείνη του 1965 στα στούντιο της Metro-Goldwyn-Mayer στην California, που είχε ως αποτέλεσμα να χαθεί για πάντα πάνω από το 30% των ταινιών της εταιρείας που είχε παραχθεί κατά τη διάρκεια του βωβού κινηματογράφου.

Χαμένα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου – Μέρος 1ο

Παρόλα αυτά, διεθνείς ταινιοθήκες, εδώ και χρόνια, συνεργάζονται για την ανεύρεση και αποκατάσταση χαμένων ταινιών. Έτσι βρέθηκαν δεκάδες ταινίες ολόκληρες, ή τμήματα τους, που αγνοούνταν για δεκαετίες, με λαμπρά παραδείγματα τη μοναδική συνεργασία του Rudolph Valentino με τη Gloria Swanson στο φιλμ του 1922 «Beyond the Rocks», τα 23 λεπτά από την χαμένη ταινία του 1927 «Now We ‘re in the Air» με τη Louise Brooks , όπως και η ελληνική ταινία του 1930 «Οι Απάχηδες των Αθηνών», που προβλήθηκε πρόσφατα.

Από τις πιο αδικημένες κινηματογραφικές ηθοποιούς της εποχής του βωβού κινηματογράφου, είναι η Theda Bara, η πρώτη βαμπ (μεταγενέστερα femme fatale), που στη δεκαετία του 1910 ήταν το μεγαλύτερο αστέρι της Fox. Από τις 45 ταινίες που γύρισε από το 1914 ως το 1926, σήμερα σώζονται μονάχα οι 6.

Χαμένα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου – Μέρος 1ο

Η ταινία της με τη μεγαλύτερη δημοτικότητα εδώ και έναν αιώνα πια, είναι η θρυλική «Cleopatra» (1917), από τις ακριβότερες ταινίες της εποχής, με ασύλληπτα σκηνικά και κοστούμια και πολλά προβλήματα με τη λογοκρισία της εποχής που αφορούσαν τις αποκαλυπτικές αμφιέσεις της πρωταγωνίστριας και τα υπονοούμενα σε κάποιες σκηνές. Παρά το θόρυβο που έγινε, η ταινία γνώρισε τεράστια επιτυχία.

Η τελευταία φορά που προβλήθηκε η ταινία, ήταν το 1934 όταν ο σκηνοθέτης Cecil B. DeMille, καθώς ετοιμάζονταν να γυρίσει τη δική του εκδοχή της Κλεοπάτρας, έκανε μια ιδιωτική προβολή. Δυο χρόνια αργότερα, τα δύο αρνητικά της ταινίας θα καταστρέφονταν στην πυρκαγιά του 1937, όπως και πολλές άλλες θρυλικές επιτυχίες της Bara, τα φιλμς «Camille» (1917), «Salome» (1918), «The Soul of Budha» (1918).

Μια σειρά πόστερ και φωτογραφιών από τις χλιδάτες σκηνές της ταινίας που κυκλοφορούν εδώ και χρόνια, προσέλκυσαν το ενδιαφέρον πολλών σινεφίλ για την εύρεση κάποιας κόπιας της Κλεοπάτρας, σχεδόν σε βαθμό υστερίας, με αποτέλεσμα να θεωρείται σήμερα η νούμερο 1 αναζητούμενη-χαμένη ταινία. Τα λίγα δευτερόλεπτα της ταινίας που βρέθηκαν πριν μερικά χρόνια, αναζωπύρωσαν το ενδιαφέρον και τις ελπίδες για την εύρεση ολόκληρης της ταινίας.

Χαμένα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου – Μέρος 1ο

Άλλος ένας μεγάλος ηθοποιός του βωβού κινηματογράφου, του οποίου πολλές ταινίες αγνοούνται σήμερα είναι ο Lon Chaney. Πρωταγωνιστής σε 162 ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους, από τις οποίες σώζονται σήμερα οι 52, ανάμεσα τους και τα «The Hunchback of Notre Dame» (1923), «The Phantom of the Opera» (1925). Η ταινία όμως που πολλοί σινεφίλ παρακαλούν απεγνωσμένα να βρεθεί η χαμένη της κόπια, είναι το «London After Midnight» (1927), μια ταινία τρόμου της Metro-Golwyn-Mayer, από τις πιο πετυχημένες όλων των εποχών, όπου την παράσταση έκλεβε το μακιγιάζ του ηθοποιού.

Η ταινία κόστισε 151.666 δολάρια, ενώ απέφερε πάνω από ένα εκατομμύριο σε εισπράξεις. Μάλιστα έγινε και ριμέικ το 1935 με το «Mark of the Vamripe» από τον ίδιο σκηνοθέτη του πρωτότυπου, τον Tom Browning. Δυστυχώς, η τελευταία κόπια του «London After Midnight» καταστράφηκε στην πυρκαγιά του 1965, με αποτέλεσμα να αγνοείται μέχρι σήμερα. Το 2002 η Turner Classic Movies με βάση το πρωτότυπο σενάριο και με φωτογραφίες που έχουν σωθεί από την ταινία, επιχείρησε μια 46λεπτη ανακατασκευή της.

Χαμένα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου – Μέρος 1ο

Μια άλλη θρυλική παρουσία του βωβού σινεμά, η Clara Bow, υπήρξε και αυτή άτυχη, καθώς από τις 59 ταινίες που γύρισε στην 11χρονη κινηματογραφική της καριέρα, σήμερα τουλάχιστον 20 από αυτές θεωρούνται χαμένες, ανάμεσα τους και κάποιες από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της, όπως το «Red Hair» (1928), η μοναδική ταινία της στην οποία περιλαμβάνονταν σκηνές γυρισμένες σε technicolor. Η ταινία είναι μία από τις δεκάδες χαμένες ταινίες της Paramount της εποχής εκείνης, ενώ σώζονται μόνο μερικά λεπτά από διαφημιστικό υλικό της εποχής, σε technicolor.

Από τις ευχάριστες ειδήσεις πριν λίγα χρόνια, ήταν η εύρεση μιας παλιότερης ταινίας της Bow, στα πρώτα της βήματα, η 5η ταινία της για την ακρίβεια, το φιλμ εποχής του Louis J. Gasnier, «Maytime» του 1923, από το οποίο βρέθηκε μια ημιτελής κόπια, όπου λείπουν τα 20 τελευταία λεπτά.

Κάτι ανάλογο με την Clara Bow, συνέβη και με τη Louise Brooks, την ανεπανάληπτη «Lulu» της αριστουργηματικής ταινίας του Georg Wilhelm Pabst. H Brooks γύρισε συνολικά 25 ταινίες στον κινηματογράφο, από τις οποίες οι 5 σήμερα θεωρούνται χαμένες. Μια από αυτές το «American Venus» (1926), από το οποίο σώζεται σήμερα το τρέιλερ και κάποιες σκηνές σε technicolor.

Χαμένα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου – Μέρος 1ο

Το 2016, στο Εθνικό Κινηματογραφικό Αρχείο της Τσεχίας ανακαλύφθηκε μια κόπια της ταινίας της Brooks με τίτλο «Now, We’ re in the Air» (1927), που θεωρούνταν χαμένη, εδώ και πολλές δεκαετίες. Η κόπια της ταινίας ήταν σε πολύ κακή κατάσταση, ωστόσο με ανάλογη επεξεργασία αποκαταστάθηκαν τα 23 λεπτά, από τα 60 που διαρκούσε συνολικά.

Ένα από τα σπουδαιότερα κινηματογραφικά αριστουργήματα, παραμένει και σήμερα το φιλμ «Greed» (1924) του Erich von Stroheim, μεταφορά του βιβλίου «Mc Teague» του Frank Norris. Ο Stroheim θέλησε να αποδώσει με ακρίβεια το βιβλίο και δημιούργησε μια ταινία 42 μπομπίνων-η διάρκειά της ξεπερνούσε τις 8 ώρες. Η ολοκληρωμένη βερσιόν της ταινίας προβλήθηκε μονάχα σε μια ιδιωτική προβολή, μετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων της, που λίγοι άνθρωποι παρακολούθησαν και λίγο μετά το στούντιο απαίτησε να ξαναμονταριστεί και να μην ξεπερνά τις 6 ώρες ώστε να προβληθεί στους κινηματογράφους σε δύο μέρη.

Ο Stroheim με δυσκολία αναγκάστηκε να ξαναμοντάρει την ταινία και να περιορίσει τη διάρκεια της στο μισό, σε σχέση με την αρχική εκδοχή. Ωστόσο, το στούντιο επέμενε σε νέα περικοπή και ο Strohein αρνήθηκε να το κάνει. Τελικά το στούντιο κυκλοφόρησε μια εκδοχή των 140 λεπτών που δε γνώρισε επιτυχία. Τις επόμενες δεκαετίες καθώς η ταινία μπήκε στην πρώτη δεκάδα των καλύτερων ταινιών από καταβολής κινηματογράφου, πολλοί αναζήτησαν την αρχική βερσιόν.

Χαμένα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου – Μέρος 1ο

Δυστυχώς ποτέ ξανά δε βρέθηκαν οι 42 μπομπίνες, παρά τις φήμες ότι υπήρχα σε κάποια αποθήκη της Metro. Το πιο πιθανό να καταστράφηκαν από τους ίδιους τους παραγωγούς. Το 1999 η Turner Classic Movies ανασκεύασε την ταινία σε μια τετράωρη εκδοχή, πιστή στο αρχικό όραμα του Stroheim με τη βοήθεια σημειώσεων και φωτογραφιών.

https://www.youtube.com/watch?v=40KOxkqh1u4

Άλλη μια αναζητούμενη ταινία από το σωρό των χαμένων ταινιών, είναι το φιλμ «4 Devils», που γύρισε το 1928 ο σπουδαίος σκηνοθέτης εκπρόσωπος του γερμανικού εξπρεσιονισμού F. W. Murnau, στον απόηχο της θρυλικής του επιτυχίας «Sunrise», που είχε γυρίσει το 1927 στο Hollywood. Χρησιμοποίησε μάλιστα και σε αυτό το φιλμ την ίδια πρωταγωνίστρια με το «Sunrise», τη Janet Gaynor. Δυστυχώς τα αρνητικά της ταινίας χάθηκαν μετά την πυρκαγιά στα στούντιο της Fox, ενώ υπήρχε η φημολογία ότι μια κόπια της ταινίας είχε στο αρχείο της μια από τις πρωταγωνίστριες της, η Mary Duncan, πράγμα που δυστυχώς δεν επιβεβαιώθηκε μετά το θάνατο της το 1993.